منابع اصلی آلرژنها  شامل گرده گیاهان، حیوانات خانگی، مایت، کپک، غذا، دارو و نیش حشرات هستند. در یک بیمار حساس شده با IgE، مواجهه مجدد با آلرژن، می تواند منجر به طیف وسیعی از علایم نظیر رینیت، کنژکتیویت، آسم، سندرم اگزما/درماتیت آتوپیک Atopic Eczema Dermatitis Syndrome AEDS))، اورتیکاریا و در بدترین حالت، آنافیلاکسی شود.

واژه آتوپی،  معمولا به استعداد فردی یا خانوادگی کودکان یا بالغین در حساس شدن و ایجاد پاسخ وابسته به IgE در برخورد با آلرژن ها ، معمولا پروتئین ها، اطلاق می شود. در نتیجه این افراد علائم عمومی نظیر آسم، رینوکونژکتیویت یا اگزما را بروز میدهند. به این ترتیب کاربرد این واژه در موارد فقدان مارکرهای ژنتیکی و در افرادی است که در مواجهه با آلرژن ها تیتر بالای IgE تولید میکنند. یک بیماری آلرژیک در یک فرد آتوپیک، بیماری آتوپیک یا Allergy March نام دارد که با دوره های متوالی حساس شدن و بروز علائم البته بصورت وابسته به سن رخ می دهد. علائم گوارشی و پوستی منتج از ازدیاد حساسیت آلرژیک و غیر آلرژیک، بعد از سن سه سالگی به تدریج تخفیف می یابند. هرچند در کودکان آتوپیک این علائم بصورت آسم آلرژیک و بعدها رینیت بارز خواهند شد. عدم رسیدگی به این علائم، منجر به پیشرفت بیماری بصورت مزمن و در بدترین حالت، معلولیت خواهد شد.

نکته کلیدی در کنترل بیماریهای آلرژیک، شناسایی آلرژن مسوول بیماری آلرژیک می باشد. بنابر این یک تست دقیق و قابل تکرار جهت اندازه گیری IgE در مقابل ترکیبات مختلف ضروری به نظر می رسد.

Market Profileپروفایل  شاخص 

اولین تست سنجش IgE در 1967  گزارش شده است. معرفی Phadebas RAST در اواسط 1970، امکان دسترسی پزشکان به یک تست دقیق و قابل اطمینان In Vitro جهت سنجش IgE را فراهم ساخت. طی سی سال گذشته، این تستها و تکنولوژی هایی که این تستها بر آنها استوارند دستخوش پیشرفت زیادی شده است. امروزه تست ImmunoCAP بعنوان استاندارد  واقعی در نظر گرفته میشود که ملاک مقایسه برای سایر روشها محسوب می شود.  روش ImmnoCAP علاوه بر تشخیص IgE، در اندازه گیری  های کمی نیز عملکرد فوق العاده ای دارد.  عملکرد ImmunoCAP توسط دستورالعمل کمیته ملی استاندارد آزمایشگاه های بالینی مورد تایید قرار گرفته است. این روش در مقایسه با سایر مطالعات in vitro که کارایی زیر استاندارد، به همراه موارد متعددی از صحت و دقت پایین را داشتند، دارای کارایی بالا و تکرارپذیری بوده است.  

سایر مطالعات سنجش کیفیت مستقل، نظیر برنامه آلرژی EuroEQAS نیز  یکدستی نتایج در استفاده از ImmunoCAP را تایید کرده اند. در حالی که اکثر تستهای آلرژی ضریب تغییرات بالایی را نشان می دهند، ImmunoCAP با روشهای بالینی سنجش ایمنی استاندارد قابل مقایسه است.

از آنجا که اکثر بیماران مبتلا به آلرژی به متخصصین آلرژی رجوع نمی کنند، لذا نباید ناکارآمدی تجربیات پزشک،  نتایج تستهای آزمایشگاهی را تحت تاثیر قرار دهد.

گزینه های دیگری برای جایگزینی بررسی آلرژی وجود دارد که از صحت کمتری برخوردارند. به علاوه این تست ها بسیار هزینه بر هستند. از رایج ترین این تست ها Skin Prick Test (SPT) است که در این روش، آنتی ژن خالص به صورت مایع، روی پوست قرار گرفته و سپس با ایجاد سوراخ به زیر پوست وارد می شود. در صورت حضور IgE اختصاصی در فرد، واکنش آلرژیک در محل تزریق ایجاد می شود.

تست Intradermal با تزریق آنتی ژن به زیر پوست انجام می شود. این تست در اواخر قرن 19 معرفی شده و کماکان در برخی کشور ها کاربرد دارد ولی انجام آن دشوار تر و عوارض جانبی آن بیشتر است.

تست چالش Provocation برای آلرژن های غذایی، دارویی و شغلی و تست استنشاقی برای آلرژنهای بینی و برونش، در مراکز تخصصی آلرژی انجام می شود.

راهکارهای جایگزین بررسی آلرژی

اساس تست ImmunoCAP IgE Specific

تست ImmunoCAP IgE Specific  یک تست کمی in vitro برای سنجش IgE اختصاصی آلرژن در سرم یا پلاسمای بیماران است. سرم یا پلاسما  (هپارین یا EDTA) از خون وریدی یا مویرگی قابل استفاده است.

در این روش، آلرژن مورد نظر با پیوند کووالان به فاز جامد سلولزی ImmunoCAP متصل شده و با IgE مرتبط در نمونه سرم بیمار واکنش می دهد. بعد از شستشوی IgE آزاد، آنتی بادی نشاندار شده با آنزیم علیه IgE اضافه می شود. بعد از انکوباسیون، آنتی بادی نشاندار باند نشده شسته شده و سپس ImmunoCAP با یک عامل رنگی انکوبه می شود.بعد از توقف واکنش شدت فلورسنت اندازه گیری می شود. هرچه شدت فلورسنت بیشتر باشد میزان IgE اختصاصی بیشتری در نمونه وجود دارد. برای محاسبه نتایج تست، پاسخ نمونه بیمار با توجه به منحنی کالیبراسیون ارائه شده توسط WHO برای IgE (75/502( به غلظت IgE تبدیل می شود

UniCAP instrument platform

دستگاه UniCAP یک سیستم اتوماتیک شامل نگهداری نمونه ها و محلول ها، شستشو، خوانش و پرینت را فراهم می سازد. تمامی تستها در یک محیط کنترل شده و در یک دمای ثابت انجام می شوند. اطلاعات جمع آوری شده به صورت اتوماتیک و روزانه جهت کالیبراسیون و مقایسه با مقادیر روز قبل مورد استفاده قرار می گیرد. این یکسان سازی همه جانبه دقت، تکرارپذیری و سرعت پردازش بالا را برای دستگاه فرام می کند. دستگاه UniCAP در سایزهایی با ظرفیت های مختلف تولید می شود که بالاترین آن، قابلیت انجام 240 تست در ساعت و در نهایت 1200 تست در روز را دارد.

فاز جامد ImmunoCAP

کلید اصلی کیفیت نتایج ImmunoCAP در طراحی فاز جامد آن نهفته است.این فاز جامد شامل یک پلیمر سلولزی سه بعدی است که آلرژن ها به صورت کووالان به این پلیمر متصل شده اند. ویژگی این ساختار سلولزی فراهم کردن یک سطح بسیار وسیع با قابلیت اتصال بالاست که امکان اتصال حداکثر برای آلرژن ها را فراهم می کند. حضور میزان بالای آنتی ژن امکان اتصال غیر رقابتی انوع آنتی بادی ها فارغ از ایزوتیپ آنها را فراهم می سازد. از آنجایی که این تست حساسیت بالایی دارد لذا قادر به تشخیص غلظت های بسیار پایین IgE نیز می باشد. حضور مقادیر بالای آلرژن لازمه تهیه منحنی رقیق سازی سرم است که به موازات منحنی کالیبراسیون بوده و جهت کمی سازی نتایج تست لازم است.

منابع آلرژن

یکی دیگر از فاکتورهای حیاتی در کیفیت این تست، منابع آنتی ژن های آن است. اکثر منابع آلرژن، ترکیبات بیولوژیک حاوی مخلوطی از آلرژن ها هستند. عوامل جغرافیایی و تغییرات فصلی از مهمترین عواملی هستند که باعث تفاوت ترکیبات یک آلرژن می شوند، بنابراین آلرژن های استاندارد و با کیفیت بالا، یک عامل ضروری برای یک تست صحیح و تکرارپذیر جهت آنتی بادی IgE اختصاصی آلرژن می باشند.

ویژگی و حساسیت

مطالعات گسترده ای در ارتباط با ارزیابی عملکرد تست IgE اختصاصی آلرژن ImmunoCAP در تشخیص آلرژی انجام گرفته است. این عملکرد بالینی به صورت حساسیت 95-84% و ویژگی 94-85% از مطالعاتی با چند صد بیمار و برای طیف گسترده ای از آلرژن ها گزارش شده است.

ارزیابی کمی

ارزیابی های انجام گرفته در مورد عملکرد بالینی تستهای آلرژی صرفا به صورت کمی بوده است. در بالین، ارزیابی کمی IgE اختصاصی آلرژن ابزار کارآمدتری جهت تشخیص آلرژی به حساب می آید. با استفاده از تکنیک های مختلف نظیر نسبت تشابه و یا ROC، میزان بهینه آنتی بادی IgE جهت تصمیم گیری مشخص شده است. ارزیابی ریسک در بیماران بر اساس میزان آنتی بادی IgE و احتمال بروز واکنش های آلرژیک، حاکی از آن است که با افزایش غلظت آنتی بادی IgE احتمال بروز پاسخ آلرژیک بیشتر است.

کاربرد غلظت های مختلف IgE اختصاصی آلرژن های غذایی در پبش بینی علائم آلرژی غذایی

هزینه

ارزش تشخیص صحیح در فرهنگ واژگان اقتصادی سلامت بی نهایت است و در مقام مقایسه هزینه تست صحیح بخش اندکی از هزینه های بخش سلامت را شامل می شود.

موثرترین راه برای کنترل آلرژی، آگاه سازی فرد مبتلا به آلرژی از نوع آلرژن مرتبط می باشد که با استفاده از تست مناسب و اجتناب بیمار از منابع آلرژن امکان پذیر است.

مطالعات اخیر در مرکز چندگانه آلرژی آلمان حاکی از اهمیت تشخیص زودهنگام و پیشگیری موثر در راستای کاهش هزینه های درمانی می باشد.

نظریات مختلف

تنها راهکار عملی برای اندازه گیری IgE اختصاصی استفاده از تست های تشخیص ایمنی است. تست ImmunoCAP تنها تستی است که نتایج دقیق و کمی در واحد kU_A/1 در مقایسه با سایر تستها ارائه می دهد.ImmunoCAP رایج ترین و استانداردترین تست in vitro  تشخیص IgE بوده که در صدها مقاله منتشر شده از زمان ارائه ImmunoCAP در سال 1989 به این موضوع اشاره شده است.  سایر تست های in vitro نیز وجود دارند اما قادر به تشخیص غلظت های مختلف IgE در پاسخ به یک آلرژن خاص نیستند. تست ImmunoCAP قادر به تشخیص مقادیر کمتر از kU_A/1  0.1  بوده و به علاوه، وجود پانل گسترده آلرژن ها که حدود 500 آلرژن مختلف را شامل می شود، برای متخصصین امکان تشخیص قطعی موارد مشکوک به آلرژی را فراهم ساخته است.

نکات کلیدی

• شیوع آلرژی در 100 سال گذشته به شدت رو به افزایش بوده که سالیانه بار مالی زیادی را به کشورها تحمیل میکند.

• امروزه شیوع آلرژی در کشورهای صنعتی بین 40-30% بوده که این میزان رو به افزایش است.

• تعداد رو به افزایش بیماران مبتلا به آلرژی، مراقبت های اولیه از این بیماران را ضروری ساخته است که با تست آلرژی مناسب امکان پذیر است.

• تست ImmunoCAP به دلیل سهولت انجام تست و عدم پیچیدگی نتایج تفسیر شده بهترین تست در زمینه تشخیص آلرژی می باشد.

• ImmunoCAP یک تست in vitro دقیق و قابل تکرار جهت اندازه گیری IgE به عنوان آغازگر التهاب آلرژیک است.

• ImmunoCAP یک استاندارد طلایی جهت سنجش IgE بوده که در بیش از 2000 مقاله به آن اشاره شده است.

• پانل گسترده آلرژن های موجود در تست ImmunoCAP به متخصصین امکان تشخیص آلرژی و تعیین نوع آلرژن را می دهد.

• روش های in vivo برای مثال Skin Prick Test و تست Intradermal نیز وجود دارند که تفسیر نتایج آن ها به تجربه فرد آزمایشگر بستگی داشته و برای بیمار نیز خالی از خطر نیست. تست Provocation صرفا باید توسط متخصصین انجام شود و بسیار پیچیده و گران است.

• ارزش تشخیص صحیح در اقتصاد سلامت و کیفیت زندگی بیماران بسیار زیاد است.

پروفایل ویژه ایران

تشخیص موثر آلرژی با استفاده از پروفایل Immunoblot

• تشخیص موثرآلرژی در تعیین تا 54 پارامتر در یک انکوباسیون

• حجم نمونه کم (100 میکرولیتر) مناسب اطفال

• انکوباسیون و ارزیابی کاملا اتوماتیک

• زمان سنجش کمتر از 3 ساعت، عملکرد ساده تست

• انطباق عالی با سیستم ImmunoCAP

• طبقه بندی نتایج در سیستم RAST/EAST

• شاخص های کربوهیدراتی واکنش دهنده متقاطع  Cross-reactive carbohydrate determinants   (CCD) روی هر نوار blot جهت بهبود تفسیر آلرژی های متقاطع

• کنترل کیفی داخلی جامع برای آلرژن های مورد استفاده

• . طبقه بندی نتایج در سیستم RAST/EAST

• . پروفایل آلرژی برای مجموعه های متفاوت

نقش CCD در تشخیص آلرژی

بسیاری از آلرژن ها گلیکوپروتئین بوده و دارای یک زنجیره اولیگوساکاریدی متصل به بخش پروتئینی هستند. در برخی موارد، آنتی بادی اختصاصی علیه این ساختارهای کربوهیدراتی تولید می شود. CCD در بسیاری از آلرژن های حیوانی یا غذایی یافت می شود و یک عامل اصلی برای ایجاد واکنش متقاطع محسوب می شود.

با این که اهمیت آنتی بادی های علیه CCD تا به حال شناخته نشده است، به نظر می رسد CCD در تفسیر موارد مثبت in vitro ایجاد اختلال می کند. بنا بر این تایید حضور آنتی بادی IgE اختصاصی علیه CCD در موارد زیر مفید است:

علائم بالینی مخالف نتایج IgE اختصاصی (برای مثال نتایج سرولوژیک مثبت برای بادام زمینی)

در بسیاری از موارد حضور IgE اختصاصی برای غذاهای گیاهی

تععین حضور IgE اختصاصی علیه نیش زنبور عسل یا زنبور بدون حضور علائم بالینی

کنترل کیفی آلرژن ها در تست های ایمونوبلات

پیشتر اشاره شد که یکی از عوامل مهم در کیفیت تست های تشخیصی آلرژی، تهیه آلرژن ها به صورت خالص است .

برای اطمینان از خلوص و کیفیت آلرژن های استخراج شده جهت تست های ایمونوبلات، روش SDS-PAGE به کار گرفته شده است که خلوص و کیفیت این آلرژن ها را تایید می کند.

در مرحله بعد،فعالیت آلرژن های خالص شده برای مثال قابلیت اتصال آن ها به IgE اختصاصی با استفاده از تکنیک Western blot سنجیده شد

علاوه بر بررسی آلرژن ها، تست های عملکردی برای مقایسه نتایج به دست آمده از ایمونوبلات با ImmunoCAP در بررسی آلرژن های مختلف نیز انجام گرفت که نتایج آن در زیر آورده شده است.

تشخیص مولکولی آلرژی:

آلرژی ها در صورت شناسایی منابع آلرژن و هر کدام از ترکیبات آلرژن قابل درمان هستند. ترکیبات مختلف آلرژن ها به آلرژن های اختصاصی و واکنش دهنده متقاطع تقسیم بندی می شوند. تشخیص دقیق ترکیبات آلرژن ها در درمان هدفمند بیمار مبتلا به آلرژی اهمیت زیادی دارد، به این ترتیب تشخیص ترکیبات و مولکول های آلرژن ها حائز اهمیت بالایی است.

در این راستا پروفایل های Defined partial allergen diagnostics (DPA-Dx) به بازار معرفی شده اند که دارای ویژگی های زیر هستند:

بررسی ترکیبات مختلف یک آلرژن با استفاده از مقادیر کم سرم

پروفایل های اختصاصی بر اساس ترکیبات مختف هر آلرژن

کمک به تفسیر نتایج مثبت در زمان فقدن علائم بالینی با استفاده از مارکر CCD

پیش بینی احتمال ایجاد تحمل در برابر آلرژی

پیش آگهی بالینی درمان آلرژی

پروفایل DPA-Dx گرده گیاهان

تشخیص مولکولی آلرژی های گرده گیاهان

تشخیص آلرژن های عامل بیماری

ارزیابی خطر آلرژی های ناشی از واکنش متقاطع

تعیین امکان استفاده از ایمونوتراپی برای بیماران

پروفایل DPA-Dx اطفال

تشخیص آلرژی های شایع دوران کودکی

ارزیابی خطر واکنش های سیستمیک

ارزیابی احتمال القای تحمل علیه آلرژن

تهیه مدارکی دال بر لزوم تغییر رژیم غذایی

افتراق آلرژی های وابسته به گرده گیاهان از آلرژی به بادام زمینی

پروفایل DPA-Dx نیش حشرات

افتراق دقیق آلرژی به نیش زنبورعسل از زنبور غیر عسل

افتراق حساسیت به دو آلرژن از واکنش متقاطع

استفاده از مارکر CCD

افزایش حساسیت تست با استفاده از Api m 10

پروفایل DPA-Dx بادام زمینی

افتراق آلرژی به بادام زمینی(Ara h1-9) از آلرژی های وابسته به گرده گیاهان  (Bet v1)

ارزیابی خطر واکنش های شدید

رژیم غذایی هدفمند با استفاده از ترکیبات کم خطر (Ara h5 و Bet v1/Ara h8)

نیاز به حجم کم نمونه (100 تا 400 میکرولیتر)؛ مناسب اطفال