بیماری نادر متابولیکی پروپیونیک اسیدمیا  (PA) یک بیماری اتوزومال مغلوب است که از کمبود آنزیم پروپیونیل کوآ کربوکسیلاز که یک آنزیم مولکولی میتوکندری است ناشی می شود که تبدیل پروپیونیل کوآ را به  D_متیل مالونیل کوآ کاتالیز می کند که آن نیز به سوکسینیل کوآ تبدیل می شود که یک واسطه در چرخه ی تری کربوکسیلیک اسید است. آنزیم متشکل از زیر واحد های β α است و توسط ژن های  PCCAو PCCB کدگذای شده است. فعالیت ضعیف پروپیونیل CoA کربوکسیلاز منجر به انباشت متابولیت های پروپیونیک اسید و پروپیونیل کوآ می شود که می توان آنها را بصورت بیوشیمیایی شناسایی کرد. در بسیاری از کشورها، نوزادان مبتلا به PA ممکن است از طریق غربالگری نوزادان (NBS) تشخیص داده شوند، اگرچه علائم ممکن است سن شروع متغییر باشد

.

تاریخچه :

در سال 1957، یک کودک با پیشرفت مغزی کم، حملات تکراری اسیدوز و سطوح بالای کتون و گلایسین در خون متولد شد. پس از آزمایش، دکتر Barton کشف کرد که علائم در هنگام مصرف اسید آمینه های لوسین، ایزولوسین، والین، متیونین و ترئونین بدتر می شود. در سال 1961، تیم پزشکی در بیمارستان جان هاپکینز در بالتیمور، بیماری با همین علائم با نام بیماری هیپرگلیسمی کتونی منتشر کردند.

نام های دیگر این بیماری شامل:

• هیپرگلیسمی همراه با کتواسیدوز و لکوپنی

• گلیسمی کتونی

• هیپرگلیسمی کتونی

• کمبود PCC

• PROP

• Propionicacidemia

• propionyl-CoA کربوکسیلاز

• پروپیونیک اسیدوریا

یافته های پیشنهادی:

علائم در ابتدای دوران نوزادی شایعترین علائم در  PA است. در چند روز اول زندگی نوزادان علائمی چون :

• بی حالی

• سوء تغذیه

• ضعف عضلانی

• که در صورت عدم درمان می تواند به انسفالوپاتی و نارسایی قلبی و عروقی پیشرفت کند.

علائم ممکن است در نوزاد قبل از نتایج NBS قابل مشاهده باشد.

تشخیص دیر هنگام PA  می تواند با مشکلاتی از جمله موارد زیر همراه باشد:

• تاخیر رشد

• ناتوانی ذهنی

• رشد ناکافی

• شکایت درد مزمن معده

• عدم تحمل پروتئین

• سوزش حاد

• ضعف عضلانی

• اختلالات حرکتی مانند دیستونی

• اختلال با استرس های متابولیک از جمله عفونت، آسیب، یا جراحی می تواند تشدید شود.

از آنجایی که ظهور علائم بالینی در بیماران PA اختصاصی نیست، درمان نامناسب و ناکافی می  تواند منجر به تجمع متابولیت ها و در صورت عدم درمان منجر به مرگ شود.

تشخیص پروپیونیک اسیدمیا :

PA از کمبود پروپیونیل کوآ کربوکسیلاز(PCC)، آنزیمی که تبدیل پروپیونیل کوآ به متیل مالونیل کوآ را کاتالیز می کند ناشی می شود. در نوزادان مبتلا به PA که تحت بررسی غربالگری نوزادان قرار دارند، C3 (پروپیونیل کارنیتین) افزایش یافته است. آزمایش اسیدهای ارگانیک ادرار در افرادی که علامتدار هستند یا توسط غربالگری نوزادان تشخیص داده شده اند، افزایش 3 هیدروکسی پروپیونات و حضور متیل سیترات، تلیگلیدین، پروپیونیول گلیسین و اسید لاکتیک را نشان می دهد. تست اسیدهای آمینه پلاسما افزایش گلایسین را نشان می دهد. تأیید تشخیص مبتنی بر تشخیص ژن های معیوب در PCCA یا PCCB یا تایید فعالیت معیوب آنزیم PCC است.

درمان پروپیونیک اسیدمیا:

بیماران مبتلا به اسید پروپیونیک باید در اسرع وقت رژیم غذایی کم پروتئین استفاده کنند و بیمار نیز باید مکمل L _کارنیتین را دریافت کند علاوه بر این بیمار باید به مدت 10 روز در هر ماه برای از بین بردن فلور پروپیوژن زونا آنتی بیوتیک استفاده کند.

پیوند کبد در درمان این بیماران نقش مهمی ایفا می کند و موجب بهبود کیفیت زندگی یک سری از این بیماران شده است.

مشاوره ژنتیکی :

پروپیونیوک اسیدیما از طریق اتوزومی مغلوب به ارث می رسد. هر فرزند متولد شده از یک فرد مبتلا دارای 25٪ احتمال ابتلا به این بیماری، احتمال 50٪ حامل و بدون علامت و احتمال 25٪ سالم هستند. آزمایش های تشخیص حامل برای بستگان در معرض خطر و تشخیص های پیش از حاملگی برای افراد در معرض خطر پیشنهاد می شود.

شیوع پروپیونیک اسیدمیا:

پروپیونیک اسیدمیا در ایالات متحده حدود 1 در 100000 نفر است. این بیماری در بعضی جمعیت ها مثل گرینلند و عربستان صعودی شایع تر است.

1. Shchelochkov OA, Carrillo N, Venditti C. Propionic acidemia.

2. Wongkittichote P, Mew NA, Chapman KA. Propionyl-CoA carboxylase–a review. Molecular genetics and metabolism. 2017 Oct 7.