دسته بندی مطالب

غربالگری سلامت جنین غربالگری سلامت نوزادان غربالگری و پیشگیری از سرطان خدمات تشخیص پزشکی و بالینی خدمات ایمونولوژی و ایمونوفلورسانس خدمات پاتولوژی و سیتو پاتولوژی آموزش های همگانی و تخصصی همکاران و متخصصین آزمایشگاهی

بیماری آلزایمر

| تعداد بازدید : 7437

 بیماری آلزایمر یک اختلال نورودژنراتیو می باشد که مشکلات شناختی از جمله نقص در یادگیری و حافظه از علائم آن به شمار می‌آیند. در واقع ابتلاء به این بیماری یکی از مهمترین علل فراموشی محسوب می شود تا جایی که بیش از نیمی از افراد مبتلا به زوال عقل در دوران پیری به این بیماری دچار هستند.بیماری آلزایمر حاصل دخالت عوامل مختلفی است که عمدتاً به دلیل  اختلالات بیوشیمیایی در تولید پروتئین ها، فعالیت الکتریکی غیر کنترل شده نورونی و تغییر در میزان برخی نوروترانسمیترها به وجود می آیند. استرس‌های اکسیداتیو، سمیت وابسته به افزایش میزان گلوتامات، کاهش میزان استیل کولین و التهاب بافت مغز از جمله عوامل دخالت کننده در بروز این بیماری هستند، در این بین تولید اشکال غیر طبیعی پپتیدهای آمیلوئید بتا و پروتئین‌های تائو زمینه سازهای بسیار مهم آلزایمر  می باشند.

بیماری آلزایمر

مقدمه

بیماری آلزایمر (AD) یک بیماری مغزی تحلیل برنده عصبی  است که غیر قابل برگشت بوده و به تدریج حافظه و مهارت های شناختی را  تخریب  می‌کند. آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل می باشد بیش از نیمی از افراد مبتلا به زوال عقل به این بیماری دچار هستند.این بیماری با تشکیل تجمعات پروتئینی نامحلول و همچنین از بین رفتن سیناپس و مرگ نورون ها همراه است.

 

شیوع آلزایمر:

طبق گزارش جهانی در سال 2010، 35.6 میلیون نفر با بیماری آلزایمر و اختلالات مرتبط با آن زندگی می کنند پیش بینی می شود  تا سال2050  میلادی به علت روند رو به رشد جمعیت و افزایش امید به زندگی، میزان مبتلایان به این بیماری به 115 میلیون نفر افزایش یابد به طوری که از هر33 ثانیه یک نفر مبتلا به بیماری آلزایمر تشخیص داده شود.  بیماری آلزایمر کیفیت زندگی افراد مبتلا را تحت تاثیر قرار می دهد و هزینه اقتصادی و عاطفی زیادی را به بیماران، اطرافیان و جامعه تحمیل خواهد کرد. سن یک عامل خطر عمده در این بیماری بوده و65 سالگی به عنوان سن شروع بیماری آلزایمر در نظر گرفته می شود و بعد از65 سالگی به  ازای هر 5 سال افزایش سن احتمال ابتلاء افراد به این بیماری دو برابر می‌شود. البته در موارد نادر نیز احتمال ابتلا به آلزایمر در سنین میانسالی (قبل از 65 سالگی) دیده می‌شود که بیماری  آلزایمر زودرس (EOAD) نامیده می شود.

 

 علائم بیماری

 این بیماری دارای سه فاز علامت دار زیر می باشد:

1)علائم خفیف: گیجی و از دست دادن حافظه، عدم جهت یابی، مشکل با وظایف عادی و تغییرات در شخصیت و قضاوت

 2)علائم متوسط: اختلال خواب، به سختی تشخیص دادن خانواده و دوستان، عصبانیت و خشم، مشکل در فعالیت های روزانه

 3)علائم شدید: از دست دادن قدرت تکلم، از دست دادن اختیارمثانه و روده ها،کاهش اشتها، از دست دادن وزن، وابستگی کامل به یک  پرستار

 

ویژگی های آسیب شناسی بیماری آلزایمر

اگرچه مطالعات متعددی نشان داده‌اند که آمیلوئید بتا و پروتئین‌های پیش ساز آن در مغز دارای نقش های فیزیولوژی می باشند اما تجمع آنها درمغز نیز عامل مهمی در ایجاد بیماری آلزایمر می باشد.  تصور می شود که تجمع آمیلوئید بتا در مغز در نتیجه عدم تعادل در تولید و پاکسازی آن از مغز ایجاد می شود. امروزه پلاک های آمیلوئیدی در محیط خارج سلولی و توده‌های NFT در داخل  نورون دو ویژگی عمده بیماری شناسی آلزایمردرمغزهستند که معمولا با آنژیوپاتی مغزی(CAA) نیز همراه است. از  ویژگی‌های دیگر این بیماری می توان به  تخریب سیناپسی، نوریت ها  یا زواید نورونی تحلیل رفته، تجمع آندوزوم، لیزوزوم و میتوکندری های غیرطبیعی، از بین رفتن نورون و التهاب با واسطه سلول های گلیال اشاره نمود. از بین رفتن سیناپس و مرگ انتخابی نورون در سیستم لیمبیک و قشر جدید موجب نقص عملکردهای شناختی در بیماران آلزایمر می شود.

 

علت بیماری آلزایمر

در ایجاد بیماری آلزایمر عوامل مختلفی دخیل هستند. استرس های اکسیداتیو، سمیت وابسته به افزایش میزان گلوتامات، کاهش میزان استیل کولین التهاب بافت مغز در نتیجه حضور عوامل التهابی از جمله عوامل دخیل در ایجاد این بیماری می باشند. تحقیقات گسترده ای پپتید ها و پروتئین های دخیل در بروز آلزایمر را مورد بررسی قرار  داده اند. از جمله این پپتیدها آمیلوئید بتا می باشد که مهم ترین دلیل پاتولوژیک آلزایمر به شمار می رود.از بین رفتن  فعالیت طبیعی پروتئین تائو در نتیجه فسفریلاسیون بیش از اندازه و تحلیل رفتن مسیرهای عصبی نیز از عوامل موثر در ایجاد آلزایمر می باشد.

 

روش تشخیص:

تعیین دقیق شروع مرحله بالینی بیماری آلزایمر مشکل است ولی شروع بیماری  اغلب با نقص های جزئی و متناوب در حافظه وقایع ظاهر می شود و بعد از چند ماه به تدریج نقص ها از حافظه بیانی به حافظه غیربیانی گسترش می یابد.  بعد از گذشت چند سال  دمانس یا زوال عقل شدیدی در افراد دیده می شود که روی فعالیت های شناختی و رفتاری مختلفی اثر می گذارد.

 پلاک های آمیلوئید بتا و(CAA) شامل تجمعات رشته ای از پپتید آمیلوئید بتا هستند و امروزه  اندازه گیری این تغییرات بیماری شناسی طی کالبد شکافی برای سنجش ابتلاء شخص به آلزایمر و میزان پیشرفت بیماری استفاده می شود. امروزه جهت انجام مطالعات در زمینه تشخیص و درمان آلزایمر از مدل های حیوانی استفاده می شود. یکی از راه های ایجاد مدل حیوانی در بیماری آلزایمر  تزریق پپتید آمیلوئید بتا درون بطن مغز حیوانات می باشد.

 

انواع بیماری آلزایمر و عوامل ایجاد آن:

  بیماری آلزایمر به طور کلی به دو نوع خانوادگی (FAD) و پراکنده (SAD) تقسیم می شوند.

 نوع خانوادگی بیماری آلزایمر که بیماری از زودرس نامیده می شود، به وسیله  جهش در ژن APP و یا جهش در ژن های پرسنیلین 1و 2(PSEN1,2) ایجاد می شود  که در نهایت  منجر به افزایش تولید انواعی ازآمیلوئید بتا می شود که حلالیت کمتر و سیمیت بیشتری دارند. لازم به ذکر است که ژن های پرسنیلین  کد کننده پروتئین پرسنیلین می باشند که پردازش کننده APP آمیلوئید بتا هستند. ژن کد کننده APP بر روی کروموزوم 21، تغییرات پاتولوژی مشابه با بیماری آلزایمر  را در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی نشان می دهند. نوع خانوادگی بیماری آلزایمر که با جهش های ژنتیکی در ارتباط است حدود 10-5 درصد از بیماران آلزایمری را شامل می شود.

بیماری آلزایمر نوع پراکنده که نوع دیررس بیماری آلزایمر( LOAD) نیز نامیده می شود تقریباً 95-90 درصد موارد ابتلا به بیماری آلزایمر را شامل می شود.نقص در پاکسازی آمیلوئید بتا نقش عمده‌ای را در ایجاد نوع پراکنده این بیماری بازی می کند. پاکسازی  آمیلوئید بتا به وسیله آنزیم های پروتئولیتیک مانند نپریلیزین، مولکول های چاپرون مانند آپولیپوپروتئین E، کلاسترین مسیرهای لیزوزومی مانند اتوفاژی و غیر لیزوزومی مانند پروتئازوم انجام می شود.  پیری یا سن بالا عامل خطر عمده در ایجاد نوع پراکنده بیماری آلزایمر می باشد اما با این وجود این بیماری زمینه ژنتیکی نیز دارد و تخمین زده می شود که 70-50 درصد از نوع پراکنده ناشی از اختلالات ژنتیک می باشد. یکی از عوامل خطر اصلی در این نوع بیماری، هوموزیگوت بودن در واریانت ژن 4ᵋ آپولیپوپروتئین (APOE4)می باشد که منجر به کاهش پاکسازی آمیلوئید بتا می گردد.

این نوع آپولیپوپروتئین سه آلل به نام هایE2،3E، E4دارد و وجود آلل E4 که در20-10 درصد از جمعیت های مختلف وجود دارد، با خطر ابتلاء به بیماری آلزایمر همراه است اما افراد با آلل E2 خطر کمتری در ابتلاء به بیماری آلزایمر دارند. آپولیپوپروتئین غالب‌ در لیپوپروتئین با تراکم بالا یاHDL  مغز، APOEنام دارد. اگرچه  APOEنقش زیادی در فیزیولوژی مغز دارد اما  نقش آن در بیماری آلزایمر به توانایی آن در اتصال به آمیلوئید بتا مربوط می‌شود.  آلل های E2 و E3 به طور محکم به آمیلوئید بتا متصل می شود و از طریق کاهش پاکسازی آمیلوئید بتا نقش زیادی در رسوب آن در مغز دارد.

 

درمان آلزایمر

با توجه به پیشرفت های قابل توجه در فهم مکانیزم های مرتبط با پیشرفت بیماری، هنوز داروهای موثر متوقف کننده بیماری ناشناخته است. درمان های فعلی بیشتر بر اساس کاهش علائم بیماری آلزایمر استوار است. امروزه نیاز برای درمان های موثر تر این بیماری احساس می‌شود و برای رسیدن به این هدف، شناخت دقیق تر مکانیسم های سلولی و مولکولی این بیماری می تواند در تشخیص به موقع و موثرتر آن کمک کننده باشد.

 پاکسازی نواحی مختلف مغز از حضور پپتیدهای آمیلوئید  بتا یکی از مهم‌ترین روش های درمانی پیشنهاد شده برای آلزایمر است. نشان داده شده است که حذف یا کاهش پلاک های  آمیلوئیدی از هیپوکامپ موش های صحرایی آلزایمری منجر به افزایش حافظه آنها می شود. حذف پپتیدهای آمیلوئید بتا توسط کبد و یا میانجیگری پروتئین وابسته به رسپتور(LDL(LRP-I از جمله مکانیسم های شناخته شده در این زمینه می باشد. عمل سلولهای میکروگلیا دربلع و فاگوسیتوز پپتیدهای آمیلوئید بتا نیز از دیگر روشهای پاکسازی  بتا در بدن می باشد.

تمام داروهای تایید شده برای درمان بیماری آلزایمر، نوروترانسمیترهایی  مانند  استیل کولین و گلوتامات را تعدیل می کنند. درمان های تغییر دهنده بیماری باعث تاخیر در شروع بیماری شده و پیشرفت آن را نیز کند می‌کنند. درمان دارویی استاندارد برای  بیماری آلزایمر شامل مهارکننده های استیل کولین استراز و آنتاگونیست های NMDA می باشد.داروهای سایکوتروپیک برای درمان ثانویه آلزایمر مانند اختلال خواب و افسردگی استفاده می‌شوند.

                                                                                                    

منابع:

Akram M, Nawaz A. Effects of medicinal plants on Alzheimer's disease and memory deficits. Neural Regen Res 2017; 12(4):660-70.

Esposito Z, Belli L, Toniolo S, Sancesario G, Bianconi C, Martorana A. Amyloid beta, glutamate, excitotoxicity in Alzheimer's disease: are we on the right track? CNS Neurosci Ther 2013; 19(8):549-55.


نویسندگان

شیوا امین صدری، واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی اریترون

تماس با ما


اریترون یک آزمایشگاه تخصصی است که از راه های مختلف می‌توانید با آن در تماس باشید و پرسش ها و مشکلات خود را به آسانی با متخصصین ما در میان بگذارید.

ساعت کار: از 05:30 صبح الی 12 شب به طور یکسره و روزهای تعطیل از 6:30 صبح الی 10 شب

آدرس: اصفهان، خیابان شیخ صدوق شمالی، خیابان شیخ مفید غربی

شماره تماس:  7-36631906- 031            2 -36633621 - 031

031-37134

شماره فکس: 89784728- 021                        کد پستی : 76351-81647
ایمیل: med@Erythron-lab.com 

 

جوابدهی

شماره واتس آپ برای دریافت جواب آزمایش :   

   09138183947  

 

نمونه گیری در منزل

برای هماهنگی جهت نمونه گیری در محل مورد نظر خود با شماره های زیر در ساعت مشخص تماس حاصل فرمایید:

آقای مهندس عزیزی    09131689270