کلیاتی از سندرم کیوتی (QT syndrome(

 یک بیماری پاتولوژیک قلبی، که شامل ریتم های نامنظم و سریع است. در سندرم Long QT، ضربان قلب چنان سریع می شود که ممکن است باعث بیهوش شدن فرد، یا حتی ممکن است باعث ایجاد حالت تشنج شودکه در بعضی موارد، ممکن است برای فرد نیز کشنده باشد. سندرم Long QT همچنین از نظر ژنتیکی قابل بررسی است و جهش های ژن خاصی ممکن است فرد را در معرض خطر این بیماری قرار دهد. Long QT Syndrom یک بیماری پزشکی قابل درمان است که در آن فرد مبتلا مجبور به محدود کردن فشارهای جسمی و جلوگیری از مصرف کلاسهای خاصی از داروها، که به عنوان علت سندرم Long QT شناخته می شود، قرار گیرد. در بعضی موارد افراد مبتلا به سندرم Long QT به منظور کنترل ریتم قلب به دستگاههای خارجی احتیاج دارند.

در شرایط عادی، قلب به منظور پمپاژ خون در بدن، منقبض و آرامش می یابد. این انقباض و آرامش توسط یک سری از تکانه های الکتریکی انجام می شود، که در گره SA که در بالای دهلیز قرار دارد تولید می شود. پس از هر بار ضربان قلب، این تکانه ها قبل از ضربان قلب بعدی باید دوباره شارژ شوند. در سندرم Long QT ، روند شارژ بیش از حد معمول توسط عضلات قلب طولانی می شود که منجر به بروز علائم می گردد. مطالعات نشان می دهد که حداقل 12 نوع ژن وجود دارد که عامل ایجاد سندرم Long QT هستند. مطالعات همچنین نشان می دهد که سندرم Long QT به صورت ارثی و اکتسابی دیده می شود.

سندرم Long QT ارثی

سندروم رومانوارد: این نوع از سندرم Long QT زمانی ایجاد می شود که ژن متخلف از والدین به ارث برسد و شکل کاملاً متداول از این بیماری است.

سندروم Jervell Lange-Nielsen این نوع از سندرم Long QT بسیار نادر است. این بیماری معمولاً در کودکانی مشاهده می شود که ناشنوا به دنیا می آیند.

سندرم Long-QT اکتسابی: این نوع بیماری معمولاً به دلیل انواع خاصی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها ، داروهای ضد افسردگی، دیورتیک ها و کلاس های خاصی از داروهای قلبی ایجاد می شود.

تشخیص

معمولاً بعد از اینکه شخصی یک حمله قلبی مانند سنکوپ یا ایست قلبی داشته باشد تشخیص داده می شود یا بعد از تشخیص LQTs در یکی از افراد فامیل یا مرگ ناگهانی در آنها مورد ارزیابی قرار می گیرد که بهترین و قطعی ترین روش بررسی ژنتیکی است.

شکل1:تغییرات ضربان قلب در QT

علائم و نشانه های بالینی

یکی از علائم این اختلال وجود یک نمودار طولانی تر از حد نرمال QT در نوار الکتروکاردیوگرام است؛ اما برخی از افرادی که در معرض خطر هستند این علامت را نشان نمی دهند و درنتیجه تشخیص داده نمی شوند و ۱۰ درصد از آنها تا سن چهل سالگی دچار حمله قلبی می شوند.علائم این سندرم از جمله سنکوپ می تواند در هر سنی از دوره نوزادی تا کودکی رخ دهد، اما اغلب در 20 سالگی ظاهر می شود. شدت این سندرم در طی دوران میانسالی کاهش می یابد و علائم آن بعد از 40 سالگی کمتر اتفاق می افتد. آریتمی که با سندرم رومانو- وارد همراه است می تواند منجر به انسداد یا قطع ضربان قلب و مرگ ناگهانی شود. با این حال، برخی از افراد مبتلا به سندرم رومانو-وارد ممکن است هیچ مشکلی در سلامت مرتبط با این بیماری را تجربه نکنند.

شکل  2: نمای شماتیک از علائم و نشانه های سندرم رومانو-وارد با تغییرات انواع ژن ها سندرم رومانو-وارد در اثر جهش ژن های KCNH2 ،SCN5A

علت شناسی سندرم رومانو-وارد

سندرم رومانو-وارد در اثر جهش ژن های  KCNH2 وSCN5A ایجاد می شود که شایع ترین علل ایجاد آن هستند. ژن KCNQ1 در بازوی کوتاه کروموزوم شماره 11 به صورت 11p15.5  مستقر است. ژن KCNH2 در بازوی بلند کروموزوم شماره 7 به صورت 7q36.1  مستقر است. ژن SCN5A در بازوی کوتاه کروموزوم شماره 3 به صورت  3p22.2 مستقر است. این ژن ها دستورالعمل های لازم را برای سنتز پروتئین هایی که کانال های درون غشای سلولی را تشکیل م یدهند، فراهم می کنند. این کانال ها یون های بار مثبت ( سدیم و پتاسیم ) را به داخل و خارج سلول منتقل می کنند. در سلول های عضلانی قلبی، این کانال های یونی نقش مهمی در حفظ ریتم طبیعی قلب ایفا می کنند. سندرم رومانو-وارد از الگوی توارثی اتوزومال غالب پیروی می کند؛ بنابراین برای ایجاد این سندرم، یک نسخه از ژن های جهش یافته ذکر شده )اعم از پدر یا مادر( موردنیاز است و شانس داشتن فرزند مبتلا به سندرم رومانو-وارد در این حالت برای هر بارداری احتمالی به میزان 50 % است.

شکل 3 : نمای شماتیک از کروموزوم شماره 11 که ژن KCNQ1 در بازوی کوتاه این کروموزوم به صورت 11p15.5 مستقر است

شکل4: نمودار کروموزومهای 3 ، 7 و 11 که محل کروموزومی ژن الاستین (تنگی آئورت فوق عروقی) ، HERG (LQT2) ،  SCN5A (LQT3) و LQT1 را نشان می دهد.

جهش در هر یک از این ژن ها، ساختار یا عملکرد کانال ها را تغییر می دهد که همین امر منجر به اختلال جریان یون ها در داخل و خارج سلول ها می شود. اختلال در حمل و نقل یون ها باعث تغییر ضربان قلب می شود که در نهایت منجر به ریتم غیرطبیعی قلب خواهد شد. شایان ذکر است که جهش در 12 ژن دیگر درگیر در حمل و نقل یون ها می تواند سبب ایجاد سندرم رومانو-وارد باشد که هر یک از این ژ نهای اضافی با درصد بسیار کمی از موارد سندرم رومانو-وارد مرتبط هستند.

داروهایی که می‌توانند فاصله QT را افزایش دهند و ریتم قلب را تحریک کنند عبارتند از:

•  برخی از آنتی بیوتیک ها

• داروهای ضد افسردگی و ضد عفونی خاص

• برخی از آنتی هیستامین‌ها

• دیورتیک ها

• داروهای مورد استفاده برای حفظ ریتم طبیعی قلب (داروهای آنتی آریتمی)

• برخی از داروهای ضد تهوع

*افرادی که به سندروم QT ناشی از دارو مبتلا هستند، ممکن است برخی از ضعف‌های ژنتیکی ریز را در قلبشان داشته باشد. این نقایص باعث می‌شود که داروهای خاص در ریتم قلب آن‌ها اختلال ایجاد کند.

عوامل خطر برای سندرم طولانی QT چیست؟

اگر کودک یا نوجوانی از اپیزودهای غشای ناشناخته یا تشنج که علت دقیق آن مشخص نباشد، رنج ببرد، چنین کودکانی ممکن است دچار سندرم Long QT شوند. موارد فوق حتی در اعضای خانواده فرزندان و بستگان درجه یک افرادی که دارای سندرم Long QT هستند نیز ممکن است مشاهده شود.

اگر فردی داروهایی مصرف کند که عامل ایجاد سندرم Long QT  باشد، فرد در معرض خطر این بیماری قرار می گیرد. همچنین افرادی که سطح پتاسیم یا منیزیم در آنها کاهش یافته است، در معرض خطر ابتلا به سندرم Long QT هستند.

افرادی که ممکن است در خطر بالاتری از ابتلا به سندرم QT طولانی ارثی باشند، عبارتند از:

• کودکان، نوجوانان و جوانانی که دچار سنکوپ ناشناخته، تشنج ناشناخته یا سابقه ایست قلبی هستند.

• اعضای خانواده افراد گروه بالا

• بستگان درجه اول افراد مبتلا به سندرم طولانی مدت QT

• افرادی که داروهای شناخته شده را برای طولانی کردن فاصله زمانی QT مصرف می‌کنند.

• افرادی که سطح پتاسیم، منیزیم یا کلسیم پایین دارند مانند افرادی که مشکلات عصبی دارند.

اغلب سندرم QT طولانی ارثی و غیر ارثی با تشخیص اختلال، مانند صرع، اشتباه گرفته می‌شود. با این حال، سندرم طولانی QT ممکن است مسئول مرگ و میر ناشی از دیگر موارد ناخواسته در کودکان و نوجوانان باشد. به عنوان مثال، غرق شدن غیرقابل توضیح یک فرد جوان ممکن است اولین نشانه‌ای از سندرم QT طولانی در یک خانواده باشد.

جلوگیری

اگر سندرم طولانی QT را به ارث برده‌اید، مراقب داروهایی که مصرف می‌کنید، باشید. بعضی از داروها، از جمله برخی از مهار کننده‌های اشتها، ضد انعقاد و آنتی بیوتیک های رایج، می‌توانند باعث آریتمی شوند. مواد مخدری مانند کوکائین و آمفتامین، یک خطر جدی برای افراد مبتلا به سندرم QT طولانی هستند.

علاوه بر این، به دنبال درمان بیماری‌هایی که می‌تواند باعث کاهش سطح پتاسیم خون شود، به ویژه اگر استفراغ و اسهال زیاد دارید، باشید. چنین بیماری‌هایی می‌تواند یک قسمت از سندرم طولانی QT را ایجاد کنند. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که بعضی از داروها مانند دیورتیک ها را مصرف نکنید که باعث کاهش سطح پتاسیم خون می‌شود .بعضی افراد به خصوص افراد مسن با سندرم طولانی QT که علائم و نشانه‌های بیماری در چند دهه اخیر را نداشتند، ممکن است نیازی به درمان‌هایی غیر از اقدامات پیشگیرانه نداشته باشند.

         1Keating M. Linkage analysis and long-QT syndrome using genetics to study cardiovascular disease. Circulation.1992; 85:1973-  1986. CrossrefMedlineGoogle Scholar