انواع سقط جنین

سقط جنین، به معنای پایان یافتن بارداری در هر مرحله‌ای است که زندگی نوزاد در جریان است، اگرچه غالباً به لحاظ فنی و تخصصی، خاتمه یافتن بارداری به واسطهٔ جراحی یا خارج کردن جنین یا رویان از رحم (پیش از آنکه قادر به ادامه حیات باشد) را سقط جنین می‌گویند. مرگ جنین اگر به صورت خود به خود رخ ‌دهد به آن سقط خودبه‌خودی (ناخواسته) گویند .

1- سقط جنین عمدی ( خودخواسته ) :

هرسال در جهان حدود ۲۰۵ میلیون بارداری اتفاق می‌افتد. بیش از یک سوم آن‌ها ناخواسته هستند و در حدود یک پنجم به سقط جنین عمدی ختم می‌شوند. بیشتر سقط‌ها ناشی از بارداری‌های ناخواسته می‌باشند. یک بارداری می‌تواند به‌طور خودخواسته به شیوه‌های گوناگون به سقط جنین بینجامد. شیوهٔ انتخاب شده معمولاً به سن رویان یا جنین وابسته‌است، که اندازه‌اش در جریان بارداری رشد می‌کند. هم‌چنین ممکن است روش‌های ویژه‌ای با توجه به قانون، دسترس پذیری در منطقه، و ترجیح پزشک یا بیمار انتخاب گردد.

دلایل انجام سقط‌های عمدی :

درمانی : سقط در پزشکی هنگامی درمانی گفته می‌شود که برای حفظ جان زن باردار، پیش‌گیری از آسیب به سلامت جسمی یا روحیِ زن، دلالت نشانه‌ها بر بالا بودن احتمال ابتلای جنین به بیماری یا مرگ پیش‌رس یا معلولیت، یا کاهش انتخابی تعداد جنین‌ها به منظور پایین آوردن احتمال خطر برای سلامت جنین در بارداری‌های چندگانه انجام شود .

انتخابی : سقط انتخابی یا داوطلبانه سقطی است که بنا به خواستِ زن به دلایل غیرپزشکی به دست خود یا دیگری انجام شده باشد .

2- سقط جنین غیرعمدی :

سقط جنین ناخواسته یا غیرعمدی، خروج ناخواسته رویان یا جنین پیش از هفتهٔ بیستم تا بیست و دوم بارداری است. چنانچه بارداری پیش از سی و هفت هفته خاتمه یابد و منجر به تولد نوزادی زنده گردد، «تولد زودرس» یا «پیش از موعد» تلقی می‌شود جنینی که پس از حیات یافتن، در رحم یا در زمان وضع حمل بمیرد، عموماً با اصطلاح «جنین مرده به دنیا آمد» شناخته می‌شود. تولد پیش از موعد و زایمانِ جنین مرده، عموماً سقط جنین تلقی نمی‌شوند، اگرچه استفاده از این اصطلاحات گاهی با یک‌دیگر هم‌پوشانی پیدا می‌کند. تنها۳۰ تا ۵۰ ٪ از لقاح‌ها، سه‌ماهه اول را با موفقیت پشت سر می‌گذارند .

حجم قابل توجهی از آن دسته از لقاح‌ها که به ثمر نمی‌رسند، پیش از آن‌که زن از عمل لقاح مطلع شده باشد، از بین می‌روند و بسیاری از بارداری‌ها پیش از آنکه پزشکان توانایی تشخیص رویان را داشته باشند خاتمه می‌یابند. در بررسی از حداقل ۵۰ ٪ از بارداری‌های زود خاتمه یافته، شایع‌ترین دلیل سقط جنینِ غیرعمدی در طول سه‌ماهه اول بارداری، اختلالات کروموزومی است، از جمله سایر دلایل می‌توان به بیماری‌های عروقی (همچون لوپوس)، دیابت، سایر مشکلات هورمونی، عفونت و اختلالات رحمی اشاره کرد. بالا رفتن سن مادری و سابقه بیمار در سقط غیرعمدی جنین، به عنوان دو عامل اساسی مرتبط با افزایشِ ریسکِ سقطِ غیرعمدی شناخته می‌شوند. سقط جنین غیرعمدی، هم‌چنین ممکن است در نتیجه تروما یا ضربه اتفاقی نیز رخ دهد .

روش‌های سقط جنین :

1 : آسپیراسیون خلاء : در سه‌ماهه اول امن‌ترین روش سقط جراحی است و می‌تواند در یک مطب مراقبت‌های اولیه، کلینیک سقط جنین، یا بیمارستان انجام شود. عوارض نادر هستند و می‌تواند سوراخ شدگی رحم، عفونت لگن خاصره، ماندن جفت و نیاز به تخلیه مجدد باشد. آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه (مانند داکسی سیکلین یا مترونیدازول) به‌طور معمول قبل از سقط جنین انتخابی داده می‌شود، چون اعتقاد بر این است که به‌طور قابل ملاحظه‌ای خطر عفونت پس از عمل رحم را کاهش می‌دهد. عوارض پس از سقط سه‌ماهه دوم شبیه به عوارض افرادی است که بعد از سه‌ماهه اول سقط می‌کنند و تا حدودی به روش انتخاب شده بستگی دارد.

2 - اتساع و تخلیه: بررسی کتابخانه‌ای کوکران در سال ۲۰۰۸ نشان داد که اتساع و تخلیه از روش‌های دیگر سقط در سه‌ماهه دوم امن‌تر بود .

3- سقط دارویی:  سقط دارویی با میفه پریستون و میزوپروستول پس از ۴۹ روز از سن حاملگی مؤثر است. در زنان تا ۶۳ روز پس از سن حاملگی استفاده شده‌است، البته با افزایش خطر عدم موفقیت (با نیاز به سقط جنین جراحی) سقط جنین دارویی به اندازه سقط جنین جراحی در سه‌ماهه اول، امن است، اما همراه با درد بیشتر و موفقیت کمتر است. به به‌طور کلی، خطر عفونت رحم، به روش دارویی از سقط جراحی کمتر است، هر چند در سال ۲۰۰۵ چهار مورد مرگ و میر پس از سقط‌های دارویی، ناشی از عفونت با کلستریدیوم سوردلی گزارش شده‌است. پس از این، برخی از ارائه دهندگان سقط جنین استفاده از آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه را همراه با سقط دارویی شروع کرده‌اند .

سقط جنین ناامن علت عمده‌ای از آسیب و مرگ در میان زنان در سراسر جهان است. اگر چه داده‌ها مبهم هستند، تخمین زده می‌شود که سالانه حدود ۲۰ میلیون سقط جنین نا امن انجام می‌شوند، که ۹۷ ٪ آن در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد. نتیجه سقط جنین غیربهداشتی، سالانه حدود ۶۸۰۰۰ مرگ و میر و میلیون‌ها آسیب است. اعتقاد بر این است که شرایط قانونی سقط جنین نقش عمده‌ای در میزان سقط جنین ناامن دارد. به عنوان مثال، در سال ۱۹۹۶ قانونی کردن سقط جنین در آفریقای جنوبی تأثیر مثبت و فوری، حدود ۹۰ درصد کاهش، در میزان عوارض مرتبط با سقط جنین، و مرگ و میر ناشی از سقط جنین داشت. سازمان بهداشت جهانی با تأکید بر قانونی کردن سقط جنین، آموزش پرسنل پزشکی، و حصول اطمینان از دسترسی به خدمات بهداشت باروری از رویکرد سلامت عمومی حمایت می‌کند .

4- سقط جنین ناامن ( غیر بهداشتی ) : گاهی اوقات زنان برای خاتمه دادن به دورهٔ بارداری خود به شیوه‌های ناامن متوسل می‌شوند، به خصوص زمانی که عمل سقط جنین، محدودیت قانونی نیز به‌همراه داشته باشد. حدود یک مورد از هشت مرگ و میر مرتبط با حاملگی، در سراسر جهان، به سقط جنین ناامن مربوط می‌شود. تعریف سازمان بهداشت جهانی(WHO) از سقط جنین ناامن روش انجام عمل سقط جنین توسط افراد فاقد مهارت‌های لازم ویا انجام این عمل در محیط‌هایی با حداقل استانداردهای پزشکی یا دارا بودن هر دو این شرایط است. سقط جنین ناامن ممکن است از طریق خود زن یا توسط فرد دیگری بدون آموزش‌های پزشکی، یا توسط عامل حرفه‌ای در محیطی با شرایطی زیر استانداردهای لازم انجام بگیرد. قانونی بودن سقط جنین یکی از عوامل اصلی ایمنی آن است. محدودیت‌های قانونی مربوط به سقط جنین با نرخ بالایی از سقط جنین‌های ناامن همراه است. علاوه براین، عدم دسترسی به راه‌های امن و مؤثر پیشگیری از بارداری، منجر به سقط جنین ناامن می‌شود.

برآورد شده‌است که اگر برنامه‌های مربوط به تنظیم خانواده و خدمات بهداشتی، در سطح جهانی، به راحتی قابل دسترس خانواده‌ها باشد، بروز سقط جنین ناامن می‌تواند ۷۳ درصد کاهش یابد، بدون آنکه تغییری در محدودیت‌های قانونی مربوط به سقط جنین ایجاد شود. چهل درصد زنان جهان قادرند به امکانات درمانی و انتخابی سقط جنین در دوره حاملگی دسترسی پیدا کنند. در حالی که به ندرت در سقط جنین امن مرگ و میر یافت می‌شود، ۷۰۰۰۰ مرگ و میر و ۵ میلیون معلولیت در هر سال، نتیجه سقط جنین ناامن است. عواقب مربوط به سقط جنین در حدود ۱۲ درصد مرگ مادران در آسیا، ۲۵ درصد در آمریکای لاتین و ۱۳ درصد در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، محاسبه شده‌است. تخمین زده شده‌است که حدود ۲۴ میلیون زن دچار ناباروری ثانویهٔ ناشی از سقط جنین ناامن می‌شوند. اگر چه نرخ جهانی سقط جنین از ۶/۴۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۵ به ۶/۴۱ میلیون نفر در سال ۲۰۰۳ کاهش یافته‌است، با این حال روش‌های ناامن همچنان ۴۸٪ کل روش‌های سقط جنین انجام شده در سال ۲۰۰۳ را تشکیل می‌دادند. دسترسی به برنامه‌های تنظیم خانواده، آموزش بهداشت، و بهبود در مراقبت‌های بهداشتی در طول و بعد از سقط جنین توصیه می‌شود تا به درستی به این پدیده رسیدگی شود.

تشخیص سقط جنین

آزمایش هایی که برای تشخیص سقط مورد استفاده قرار می گیرند :

اسکن های اولتراسونوگرافی : اوتراسونوگرافی واژینال شامل قرار دادن یک کاوشگر کوچک داخل واژن برای بررسی ضربان قلب جنین میباشد. برخی زنان ممکن است یک اولتراسونوگرافی خارجی شکمی را ترجیح دهند.

آزمایش های خون : این آزمایش ها مفید هستند زیرا میتوانند طبیعی بودن میزان گنادوتروپین جفتی انسانی بتا ( hCG ) و پروژسترون را تشخیص دهند ، میزان طبیعی این دو هورمون با یک بارداری سالم مرتبط است.

معاینه های لگنی : این معاینه ها تنزل یا باز بودن گردن رحم را تشخیص می دهند.

امنینت غذایی برای جلوگیری از سقط جنین

 آمار سقط جنین در کشورهای مختلف چگونه است؟

در کشورهای توسعه یافته، مدت مدیدی است که سقط جنین خود خواسته و قانونی به لحاظ پزشکی از امن‌ترین فرایندها محسوب می‌شود با این حال سقط جنین ناسالم (که توسط فرد، بدون آموزش مناسب یا خارج از محیط‌های پزشکی انجام می‌شود) سالانه حدود ۷۰ هزار مرگ مادر و ۵ میلیون معلول، در سطح جهان به جا می‌گذارد. سالانه حدود ۴۲ میلیون سقط جنین انجام می‌شود که تخمین زده شده‌است که ۲۰ میلیون از آن‌ها به شکلی ناسالم انجام شده‌است.

چهل درصد زنان حاملهٔ جهان از داشتن امکانات درمانی و حق انتخاب برای سقط جنین محروم هستند. سقط جنین عمدی (خواسته) دارای سابقهٔ تاریخی طولانی است و توسط روش‌های مختلفی چون سقط‌کننده‌های گیاهی، استفاده از ابزار تیز، آسیب جسمانی، و دیگر روش‌های سنتی انجام می‌شده‌است. علم پزشکی معاصر با بهره‌گیری از داروها و روش‌های جراحی، سقط جنین را راحت کرده‌است. قانونی بودن، همه‌گیر بودن، وضعیت فرهنگی، و وضعیت مذهبی در نوع نگاه به سقط جنین، تفاوت قابل ملاحظه‌ای ایجاد می‌کند. در بسیاری از نقاط جهان، بحث‌های جنجالی بر سرِ قانونی و اخلاقی بودن، سقط جنین وجود دارد. از آنجایی که دسترسی به آموزش و خدمات تنظیم خانواده برای پیشگیری از بارداری در سراسر جهان، در حال افزایش است، سقط جنین به‌طور گسترده‌ای در حال کاهش است .

سقط جنین در کشور های اروپایی 

در میان ۲۸ کشور عضو اتحادیه سقط جنین در ۲۴ کشور در هفته‌های اول بارداری و اغلب تا پیش از هفته دوازدهم به‌طور کامل قانونی است و بنا به درخواست مادر صورت می‌پذیرد. با این وجود در برخی کشورها همچون ایرلند شمالی، لهستان و فنلاند سقط جنین تنها تحت شرایط خاص صورت می‌گیرد.

سقط جنین در ایران 

مشاور دفتر سلامت خانواده وزارت بهداشت در روزنامه وطن امروز، در خرداد ۱۳۹۳ از وقوع روزانه هزار مورد سقط جنین در کشور خبر داد: ۱۵۰ تا ۳۵۰ هزار سقط جنین در طول سال اتفاق می‌افتد که از این میان ۱۲۰ هزار مورد اعلام کرده‌اند که فرزند نمی‌خواسته‌اند، ۱۰۰ هزار مورد بیمار بوده‌اند و ۲۰ تا ۳۶ درصد به دلیل مسائل اقتصادی رخ می‌دهد. محمد اسلامی مشاور فنی دفتر سلامت خانواده وزارت بهداشت با اشاره به سقط‌های غیرقانونی در کشور اظهار داشت: ۱۵۰ تا ۳۵۰ هزار سقط جنین در طول سال داریم به طوری که روزانه هزار مورد سقط اتفاق می‌افتد. وی به دلایل سقط جنین در ایران اشاره کرد و افزود: افزایش سن زن، افزایش سن همسر، فاصله بارداری زیاد پس از ازدواج، بارداری برنامه‌ریزی نشده و تمایل نداشتن به فرزندآوری از این دلایل است و اعتقادات مذهبی مهم‌ترین مانع برای انجام سقط گزارش شده‌اند. به گفته اسلامی، از ۲۲۰ هزار مورد در سال ۹۱، ۱۲۰ هزار مورد اعلام کرده‌اند که فرزند نمی‌خواسته‌اند، ۱۰۰ هزار مورد گفته‌اند بیمار بوده‌اند، ۲۰ تا ۳۶ درصد به دلیل مسائل اقتصادی بوده و ۵ درصد به دلیل تداخل با تحصیل گزارش شده‌است .

سقط جنین عمدی از نظر دین اسلام گناه می‌باشد و حتی در صورتی که جنین حاصل رابطه غیر مشروع باشد نیز این امر را مجاز نمی‌داند. بنا به نظر اکثر علمای ایران سقط جنین فقط در مواردی که یقین یا خوف خطر جدی وجود داشته باشد مجاز است.

در اینفوگراف زیر 4 عاملی که سقط جنین را در کشور به مرز بحران کشیده است مشخص شده است. 

برخی از شرایطی که به استناد آن می‌توان به صورت قانونی در ایران سقط جنین کرد عبارتند از :

• نطفه در لوله آزمایشگاه رشد یافته باشد.

• در صورتی که جنین ناقص‌الخلقه شود.

• جان مادر در خطر باشد.

• سلامتی مادر در خطر باشد.

• جنین معیوب یا ناقص‌الخلقه باشد.

 سقط جنین از نظر مسیحیت 

کلیسای کاتولیک به «حق زندگی» باور دارد و آموزه‌ها و اصول اعتقادی کلیسای کاتولیک در مخالف با عمل «سقط جنین» است.

علائم هشدار دهنده سقط جنین :

بسته به این که در کدام مرحله بارداری قرار دارید علائم سقط تفاوت می کند. در بعضی موارد به قدری سریع رخ میدهد که حتی ممکن است متوجه بارداری خود هم نشده باشید. برخی از علائم سقط جنین عبارتند از :

• لکه بینی شدید

• خونریزی زیاد از واژن

• ترشح بافت یا مایعاتی از واژن

• دل درد شدید

• کمردرد خفیف تا شدید

• انقباضات شکم

هر یک از این علائم را اگر در بارداری تجربه کردید باید فورا به پزشک خود بگویید. ممکن است این علائم نشانه سقط جنین نباشند بنابراین باید آزمایش بدهید تا پزشک از علت آن مطمئن شود .

مشکلات پزشکی که می توانند در رشد جنین اختلال به وجود بیاورند :

• سوء تغذیه یا عدم تغذیه مناسب  

• سوء مصرف مواد و الکل 

• بارداری در سنین بالا 

• بیماری تیروئید درمان نشده 

• مشکلات هورمونی 

• عدم کنترل دیابت 

• عفونتها 

• جراحات 

• چاقی 

• مشکلاتی در دهانه رحم 

• ناهنجاری در شکل رحم 

• بالا بودن زیاد فشار خون 

• مسمومیت غذایی 

• برخی داروها 

• بیماریهایی مانند سلیاک، ایدز، بیماری کلیه، لوپوس، مالاریا، سرخجه، سیفلیس، کلامیدیا، سوزاک