زمینه بالینی

در سال 1940 مارتین و بل (Martin-Bell) بیماری را توصیف کردند لذا به عنوان سندروم مارتین- بل هم شناخته می شود. مردان قبل از بلوغ سر بزرگ دارند و ویژگی های دیگر را نشان نمی دهند. بعد از بلوغ ویژگی های چهره ای مشخص ترهستند، همچنین فرد دارای ماکروارشیدیسم، پیشانی بلند، گوش های بزرگ، صورت کشیده و فک برجسته می باشد. به دلیل اینکه این یافته های بالینی مختص سندروم X شکننده نمی باشد لذا تشخیص براساس تست مولکولی می باشد.

ژنتیک بیماری

سندرم X شکننده به دلیل ظاهر کروموزوم X در آنالیزهای سیتوژنتیکی به این نام شناخته می شود، به طوری که یک جایگاه شکننده نزدیکی تلومر در Xq27.3 مشاهده می شود. تشخیص جایگاه شکننده تحت شرایط کشت ویژه (فقدان تیمیدین درمحیط کشت) امکان پذیر است.

لکوس X شکننده   FRAXA می باشد و جهش در آن به صورت افزایش تکرارهای سه نوکلئوتیدی  CGGدر UTR′ 5این ژن می باشد. این ژن 17 اگزون دارد و یک پروتئین سیتوپلاسمی کد می کند که در عملکرد نورون های مغزی و حافظه  نقش مهمی دارد.

 

 

تشخیص سندروم X  شکننده

1) Southern blot analysis: از این روش جهت بررسی جهش از نوع full mutation  استفاده می شود.

2) PCR: تعداد تکرارهای CGG را در DNA مشخص می کند و تست دقیقی در تعیین تعداد تکرارهای نرمال ژن و premutation می باشد، اما به لحاظ تکنیکی تست انتخابی جهت بررسی full mutation  نیست.

PCR   نسبت به Southern blot تکنیکی سریع و کم هزینه است و احتمالا پیشرفت های اخیر در این تکنولوژی توانایی تشخیص   جهش های full mutation   را در آینده امکان پذیر خواهد کرد.

3)(Triplet repeat –Primed PCR) TP-PCR  : در تعیین تعداد تکرارهای نرمال ژن و permutation استفاده می شود.   

نمونه مورد آزمایش

•       خون EDTA

•       مایع آمنیوتیک

• CVS       

 

مدت زمان انجام آزمایش

     مرحله اول: شناسایی ناقلین ( مادر یا خواهرهای فرد بیمار):  4-2 هفته

     مرحله دوم: بررسی نمونه گرفته شده از جنین با روش CVS : 3-2 هفته

          

References:

Tural S, Tekcan A, Kara N, Elbistan M, Güven D, Ali Tasdemir H. FMR1 gene mutation screening by TP-PCR in patients with premature ovarian failure and fragile-X. Gynecological Endocrinology. 2015;31(3):191-5.

  Filipovic-Sadic S, Sah S, Chen L, Krosting J, Sekinger E, Zhang W, et al. A novel FMR1 PCR method that reproducibly amplifies fragile X full mutations in concordance with southern blotting and reliably detects low abundance expanded alleles. Clinical chemistry. 2010;56(3):399.

  https://www.cdc.gov/ncbddd/fxs/index.html

 https://www.britannica.com/science/fragile-X-syndrome