عوامل خطرزای سرطان کولورکتال 

سن بالای 50 سال

 احتمال ایجاد سرطان کولورکتال با افزایش سن بیش‌تر می‌شود. بیش از 90 درصد مبتلایان به این بیماری بعد از 50 سالگی تشخیص داده می‌شوند. سن متوسط تشخیص، 72 سال است

.

پولیپ‌های کولورکتال

 پولیپها بیرون زده‌گی‌هایی روی دیواره داخلی کولون یا رکتو‌م‌اند، که در افراد بالای 50 سال شایع‌اند. بیش‌تر پولیپ‌ها خوش‌خیم (غیرسرطانی) هستند، اما بعضی از پولیپ‌ها (آدنوم‌ها) به سرطان تبدیل می‌شوند. پیدا کردن و خارج کردن پولیپ‌ها احتمال سرطان کولورکتال را کاهش می‌دهد

.

سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال

 وابستگان نزدیک (پدر و مادر، برادرها، خواهرها، یا فرزندان) یک فرد با سابقه‌ای از سرطان کولورکتال، بیش‌تر احتمال ابتلا به این بیماری را دارند، به‌خصوص اگر آن فرد در سنین پایین مبتلا به سرطان شده باشد. اگر چند تن از وابستگان نزدیک سابقه ابتلا به سرطان کولورکتال را داشته باشند، احتمال حتی بیش‌تر می‌شود.

 

تغییرات ژنتیک 

تغییرات در ژن‌های خاصی احتمال سرطان کولورکتال را افزایش می‌دهد.

سرطان کولون غیرپولیپی ارثیHNPCC))Hereditary nonpolyposis Colorectal Cancer

 شایع‌ترین نوع ارثی (ژنتیک) سرطان کولورکتال است و شامل 2 درصد کل موارد سرطان کولورکتال می‌شود. این بیماری به علت تغییراتی در یک ژن HNPCC ایجاد می‌شود. بیش‌تر کسانی که یک ژن تغییر یافته HNPCC دارند به سرطان کولون مبتلا می‌شوند، و سن متوسط ابتلا به سرطان کولون در این افراد 44 سال است

.

پولیپوز آدنومتوز فامیلیال (FAP)

بیماری ارثیِ نادری است که در آن صدها پولیپ در کولون و رکتوم تشکیل می‌شوند. به علت تغییر در یک ژن خاص به نام APC ایجاد می‌ شود، و اگر بیماری پولیپوز آدنومتوز فامیلیال (FAP) درمان نشود، تا سن 40 سالگی تبدیل به سرطان کولورکتال می‌شود. پولیپوز آدنومتوز فامیلیال (FAP) کم‌تر از 1 درصد کل موارد سرطان کولورکتال را شامل می‌شود.اعضای خانواده کسانی که مبتلا به سرطان کولون غیربیوپسی ارثی (HNPCC) یا پولیپوز آدنومتوز فامیلیال (FAP) هستند باید آزمایش ژنتیک برای جست‌وجوی تغییرات ژنتیکی خاص انجام دهند. ممکن است برای کسانی که در ژن‌هایشان این تغییرات را دارند، مسئولین بهداشتی روش‌هایی را برای کم کردن احتمال سرطان کولورکتال، و یا برای تشخیص آسان‌تر بیماری پیشنهاد کنند. پزشک می‌تواند برای بزرگسالان مبتلا به پولیپوز آدنومتوز فامیلیال (FAP) ، برای خارج کردن تمام یا بخشی از کولون و رکتوم جراحی پیشنهاد کند

.

سابقه شخصی سرطان 

 کسی که قبلا مبتلا به سرطان کولورکتال بوده می‌تواند دوباره مبتلا به سرطانکولورکتال شود. همچنین، خانم‌هایی که سابقه سرطان تخمدان، رحم (آندومتر)، یا پستان دارند بیش‌تر احتمال دارد که به سرطان کولورکتال مبتلا شوند

.

کولیت اولسراتیو یا بیماری کولون

 شخصی که سال‌ها مبتلا به بیماری‌ای باشد که باعث التهاب کولون شود (مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کولون) بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به سرطان کولورکتال است.

 

رژیم غذایی

 مطالعات نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی با چربی بالا (به‌خصوص چربی حیوانی) و کلسیم، فولات، و فیبر پایین ممکن است خطر سرطان کولورکتال را زیاد کند. همچنین، بعضی مطالعات نشان می‌دهد کسانی که در رژیم غذایی خود کم‌تر از میوه و سبزی‌ها استفاده می‌کنند ممکن است در معرض خطر بیش‌تر سرطان کولورکتال قرار داشته باشند. البته نتایج تحقیقات همیشه یکسان نیست، و تحقیقات بیش‌تری در مورد تأثیر رژیم غذایی در احتمال ابتلا به سرطان  کولورکتال باید انجام شود.

 

سیگار کشیدن

 کسی که سیگار می‌کشد ممکن است در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به پولیپ و سرطان کولورکتال باشد.

از آنجا ‌که بیماران مبتلا به سرطان  کولورکتال امکان دارد دوباره به سرطان کولورکتال مبتلا شوند، باید به‌ صورت منظم کنترل شوند. اگر مبتلا به سرطان کولورکتال هستید، شاید نگران باشید اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا شوند. آنها که فکر می‌کنند در معرض ابتلا به این بیماری هستند باید با پزشک خود مشورت کنند، و او روش‌هایی را برای کاهش این خطر و وقت ملاقات‌های مناسبی را برای کنترل منظم پیشنهاد خواهد کرد. برای آشنایی بیش‌تر با روش‌هایی که پولیپ‌ها و سرطان کولورکتال را تشخیص می‌دهند به بخش غربالگری مراجعه کنید.

غربالگری

آزمایش‌های غربالگری برای پیدا کردن پولیپ‌ها و سرطان قبل از اینکه علائمی وجود داشته باشد به پزشک کمک می‌کند. پیدا کردن و خارج کردن پولیپ‌ها ممکن است از سرطان کولورکتال پیشگیری کند. همچنین، به‌نظر می‌رسد درمان سرطان کولورکتال وقتی که این بیماری در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود مؤثرتر است.

افراد در دهۀ 50 سالگی و مسن تر باید غربالگری شوند.  کسانی که خود را در گروه خطر بیش‌تر از متوسط از نظر سرطان کولورکتال می‌دانند باید با پزشک خود دربارۀ لزوم انجام غربالگری قبل از 50 سالگی، و اینکه چه آزمایشی را بدهند، فواید و خطرات هر آزمایش، و فاصله بین ملاقات‌ها مشورت کنند.از آزمایش‌های غرباگری زیر برای پیدا کردن پولیپ‌ها، سرطان، و سایر نقاط غیرطبیعی در بدن می‌توان استفاده کرد. دربارۀ هر آزمایش پزشک توضیحات بیش‌تری خواهد داد.

 

علائم سرطان کولورکتال

یک علامت شایع سرطان کولورکتال تغییر در عادات گوارشی است. بعضی از این علائم عبارتند از :

• داشتن اسهال یا یبوست.

• احساس عدم تخلیه کامل روده.

• دیدن خون (قرمز روشن یا خیلی تیره) در مدفوع.

• متوجه شوید مدفوع باریک‌تر از معمول شده است.

• داشتن زور پیچ یا گرفتگی عضلانی مداوم، یا احساس پری یا نفخ.

• کاهش وزن بدون دلیل مشخص.

• احساس خستگی شدید دائمی.

• داشتن حالت تهوع یا استفراغ.

در اغلب موارد این علائم مربوط به سرطان نیستند. سایر مشکلات جسمی نیز می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. هر کس که این علامت‌ها را داشته باشد باید با پزشک مشورت کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن تشخیص داده شود و درمان گردد.

معمولاً سرطان در مراحل ابتدایی باعث ایجاد درد نمی شود. مهم است که منتظر احساس درد برای رفتن به پزشک نباشید.

 

آزمایش های تشخیص سرطان کولورکتال 

• آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) : گاهی سرطان یا پولیپ‌ها خونریزی می کنند، و آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) می‌تواند مقادیر بسیار کم خون در مدفوع را شناسایی کند. باید دانست که موارد خوش‌خیم (مانند بواسیر) نیز باعث ایجاد خون در مدفوع می‌شود.

• سیگموئیدوسکوپی : پزشک داخل رکتوم (راست روده) و بخش پایینی کولون را با لوله‌ای دارای روشنایی به نام سیگموئیدوسکوپ بررسی می‌کند، و اگر پولیپی پیدا شود آن را خارج می‌کند. فرایند خارج کردن پولیپ‌ها «پولیپکتومی»(Polypectomy) نام دارد.

• کولونوسکوپی: پزشک داخل رکتوم (راست روده) و تمام کولون را با استفاده از یک لوله بلند، دارای روشنایی به نام کولونوسکوپ بررسی می‌کند، و پولیپ‌هایی را که پیدا می‌کند خارج می‌سازد.

• باریم انما (تنقیه) با کنتراست دوگانه : به بیمار یک تنقیه با محلول باریم داده می‌شود، و هوا به داخل رکتوم پمپ می‌شود. چندین عکس رادیولوژی از کولون و رکتوم گرفته می‌شود. باریم و هوا کمک می‌کنند رکتوم و کولون واضح‌تر در عکس‌ها نشان داده شوند و پولیپ‌ها و تومورها دیده شوند.

• معاینه انگشتی رکتوم : معاینه انگشتی معمولاً بخشی از معاینات بالینی معمول است. پزشک یک انگشت که داخل دستکش، و چرب شده را داخل رکتوم قرار می‌دهد تا نقاط غیرطبیعی را حس کند.

• کولونوسکوپی مجازی : این روش در حال مطالعه است. به بخش «امیدبخشی تحقیقات سرطانـ « مراجعه کنید.

 

 

آزمایش ColoVantage

اگر نتایج آزمایش غربالگری فرد نشان‌دهنده سرطان  باشند یا اگر فرد علائم بالینی دارد، پزشک باید متوجه شود آیا دلیل آن سرطان یا سایر عوامل است و از او دربارۀ سوابق پزشکی خودش و خانواده‌اش سؤال می کند و معاینه بالینی به عمل می‌آورد، و یک یا چند آزمایش که در بخش غربالگری توضیح داده شد هم انجام می‌شود.

اگر معاینه بالینی و نتایج آزمایش‌ها حاکی از عدم وجود سرطان باشد، پزشک تصمیم می‌گیرد که دیگر هیچ آزمایش و هیچ درمانی لازم نیست، و فقط یک نوبت ملاقات برای بررسی‌های کلی پیشنهاد می‌کند.

اگر آزمایش‌ها یک منطقه غیرطبیعی (مانند پولیپ) را نشان دهند. احتمال دارد یک نمونه‌برداری برای بررسی سلول‌های سرطانی لازم باشد. اغلب بافت غیرطبیعی  را هنگام کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی خارج می‌کنند و متخصص آسیب‌شناسی با میکروسکوپ، بافت را از نظر سلول‌های سرطانی بررسی می کند.

آزمایش ColoVantage یک ازمایش ساده خون است که برای تشخیص سرطان کولورکتال استفاده می شود.این آزمایش DNA متیله شده Septin 9 را شناسایی می کند که مارکری است در سرطان کولورکتال حضور دارد و توسط مطالعات بسیاری تایید شده است.آزمایش ColoVantage به طور موفقیت آمیزی سرطان کولورکتال را در تمامی مراحل شناسایی می کند.

تغییرات اپی ژنتیک شامل متیلاسیون بیشترین نقش پاتوژنی را در سرطان کولورکتال دارند،بنابراین متیلاسیون DNA در مراحل اولیه گسترش سرطان اتفاق می افتد.DNA متیله شده در حال چرخش از ژن SEPT9 که در سیتوکینز و کنترل چرخه سلولی نقش دارد به عنوان یک مارکر سرطان شناخته شده است.آزمایش Colovantage ،DNA متیله شده از ژن SEPT9 را در پلاسما شناسایی می کند.

آزمایش Colovantage برای سرطان کولورکتال دارای حساسیت %70 و اختصاصیت %89 است.آزمایش Colovantage به طور موفقیت امیزی سرطان کولورکتال را در تمامی مراحل شناسایی می کند.سایر روشهای غربالگری رایج نسبتا غیر تهاجمی یا نیاز به جمع اوری نمونه مدفوع داردیا شرایط خاصی برای نمونه گیری دارند ویا دارای موانعی برای نمونه گیری می باشد.

آزمایش Colovantage در واقع یک پیشرفت پزشکی است چون این روش بر پایه پلاسما می باشد که به شرایط خاصی نیاز ندارد.

یک پزشک می تواند آزمایش Colovantage را برای بیمارانی که قبلا از روشهای غربالگری چون کلونوسکوپی،FOB،FIT پرهیز می کنند تجویز کند.

بیماری که نتیجه آزمایش  Colovantage آن مثبت می شود به این معناست که ریسک بالایی برای سرطان کولورکتال دارند و باید نگران باشند.

آزمایش Colovantage جایگزین کولونوسکوپی نمی باشد

روش اندازه گیری:

• Real-time polymerase chain reaction (PCR)-based measurement of methylated SEPT9 DNA

• Alias: methylated septin 9 DNA, methylated SEPT9 DNA

 

References

American Cancer Society. Statistics for 2012. American Cancer Society Web site. Available at:http://www.cancer.org/Research/CancerFactsFigures/index. Accessed October 3, 2012.

Howlader N, Noone AM, Krapcho M, et al (eds). SEER Cancer Statistics Review, 1975-2009. National Cancer Institute SEER Web site. Available at: http://www.seer.cancer.gov/statfacts/html/colorect.html. Updated November 2011. Accessed October 3, 2012.

Shapiro JA, Seeff LC, Thompson TD, et al. Colorectal cancer test use from the 2005 national health interview survey. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2008;17:1623-1630.

Data on file at Quest Diagnostics.

Rösch T, Church T, Osborn N, et al. Prospective clinical validation of an assay for methylated SEPT9DNA for colorectal cancer screening in plasma of average risk men and women over the age of 50 [abstract]. Gut. 2010;59(suppl III):A307.