بیماری آدرنولوکودیستروفی

آدرنولوکودیستروفی یک بیماری ژنتیکی می باشد و با موتاسیون در ژن ABCD1 ایجاد می شود. این بیماری که بیشتر آقایان را درگیر می کند به طور عمده سیستم عصبی و غده های آدرنال را تحت تاثیر قرار می دهد. در این بیماری پوشش میلین که در مغز و نخاع، اعصاب را در بر می گیرد در معرض تخریب(demyelination)  قرار می گیرد و بنابراین توانایی اعصاب برای ارسال اطلاعات به مغز را کاهش می دهد. همچنین آسیب لایه خارجی غده  آدرنال (کورتکس آدرنال) باعث کمبود هورمون های غده فوق کلیه می شود و منجر به ضعف، کاهش وزن، تغییرات پوستی، استفراغ و کما می شود.

موارد استفاده بالینی

تأیید تشخیص بیماری X-linked adrenoleukodystrophy

بررسی اعضای خانواده فرد مبتلا به بیماری X-ALD

بررسی نوزادان با تست های غربالگری غیرطبیعی X-ALD (VLCFA profile)

بررسی مردانی با علایم شناختی و عصبی و ضایعات ماده سفید در MRI مغزی (VLCFA profile)

بررسی مردانی با نارسایی آدرنال و تست نرمال آنتی بادی 21-هیدروکسیلاز (VLCFA profile)

شناسایی جهش های ژن ABCD1

 

زمینه بالینی و ژنتیک

adrenoleukodystrophy وابسته به جنس (X-ALD) یک بیماری پراکسی زوم است که به غلاف میلین سلول های عصبی در مغز آسیب می رساند و علاوه براین بدن قادر به شکستن اسید های چرب با زنجیره های بلند (VLCFA) نمی باشد.

 

این بیماری توسط MRI ماده سفید (white matter)، نارسایی آدرنال، و غلظت غیر طبیعی VLCFA قابل تشخیص می باشد که ماده سفید با کاهش حجم و افزایش شدت سیگنال مشاهده می گردد.

 

 

بیان فنوتیپی X-ALD تنوع گسترده ای دارد که فنوتیپ ها را می توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد: نوع کلاسیک دوران کودکی، adrenomyeloneuropathy (AMN) و بیماری آدیسون. در نوع کلاسیک، شروع علایم بین 4 تا 8 سالگی می باشد که علائم اختلال بیش فعالی با بی توجهی و علایم پیش رونده رفتاری، بینایی، شنوایی و حرکتی شروع می شود. AMN معمولا در مردان در اواخر دهه ی 20 سالگی با پاراپاریسم پیشرفته، اختلال عملکرد جنسی، اسفنکتر و همچنین اختلال در عملکرد غده فوق کلیوی همراه خواهد بود.

 

 فنوتیپ ادیسون همراه با نارسایی قلبی و بدون علایم عصبی قابل توجه است. در اغلب این بیماران، نهایتا علایم AMN گسترش می یابد. بعضی از زنان حامل نیز ممکن است علائم خفیف AMN را با تاخیر تجربه کنند. از آنجایی که بیماری وابسته به جنس می باشد تقریبا 100% مردان در بزرگسالی علایم عصبی را نشان می دهند. در اکثر موارد در این بیماری سایقه فامیلی موثر خواهد بود و تنها حدود 7% جهش ها بدون سابقه خانوادگی می باشد.

 

جهش های ژن ABCD1 با 10 اگزون منجر به بیماری X-ALD می گردند که باعث کمبود پروتئین adrenoleukodystrophy (ALDP) و نهایتا منجر به تجمع VLCFA می گردد.

           

 

تست های تشخیصی

• تست بیوشیمیایی: اولین تست بررسی VLCFA و اسیدهای چرب زنجیره ای (BCFA) در افراد مبتلا به مشکوک X-ALD یا  adrenomyeloneuropathy

• تست مولکولی: برای تایید علایم بالینی و بیوشیمیایی X-ALD، تست مولکولی (ABCD1) توصیه می گردد.

 

تست های بیوشیمیایی

تهیه پروفایلVLCFA و  BCFAتوسط کروماتوگرافی مایع یا اسپکترومتری جرمی  

 

تست ­های مولکولی

• (PCR) Polymerase Chain Reaction و در ادامه DNA Sequencing توالی کامل ژن ABCD1

• بررسی large deletions و duplications ژن ABCD1 توسط روش MLPA

نتایج

• مثبت

در صورتی که جهش بیماری زا در افراد شناسایی گردد که تایید کننده بیماری X-ALD در مردان و حامل بودن زنان می باشد.

• منفی

در صورتی که جهش بیماری زا در افراد شناسایی نگردد احتمال خطر بیماری X-ALD کاهش می یابد اما بطور کامل خطر وجود بیماری حذف نمی گردد.

 
 

مدت زمان آزمایش

2-3 هفته

نوع نمونه مورد آزمایش

• خون
• نمونه fibroblast کشت داده شده
• بیوپسی پوست

حجم نمونه

 1 mLخون

 

 Reference:

·         X-Linked Adrenoleukodystrophy - ARUP Lab Test Directory

• http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Clinical+and+Interpretive/35575

• Raymond GV. Disorders of very long chain fatty acids. In: Kliegman RM, Stanton BF, St Geme JW III, Schor NF, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 20th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2016:chap 86.

• Steinberg SJ, Moser AB, Raymond GV. X-Linked adrenoleukodystrophy. In: Pagon RA, Adam MP, Ardinger HH, et al, eds. GeneReviews. University of Washington, Seattle, WA. www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1315/. Updated April 9, 2015. Accessed October 24, 2015.