عنصرمس

مس ماده معدنی و ضروری برای بدن است که اهمیت حیاتی برای سلامت جسمی و روانی انسان دارد، سال ها بر روی این ماده معدنی تحقیق شده، با این حال اهمیت آن برای سلامت هنوز هم تا حد زیادی مورد بی توجهی قرار گرفته است. مس جزء مواد معدنی ضروری است که نقش حیاتی را در بدن ایفا می کند که در صورت افزایش می تواند برای بدن سمی باشد. حدود 95% از مس خون به صورت باند شده با سرلوپلاسمین می باشد و تنها مقدار ناچیزی از آن در خون به صورت آزاد می باشد.

 

اثرات مس در بدن:

• حفظ استخوان، مفاصل و بافت های همبند.

• تولید انرژی در سلول ها

• تقویت سیستم ایمنی بدن

• حفظ تعادل سیستم غدد درون ریز، به ویژه تیروئید و غدد آدرنالین

• کمک به عملکرد طبیعی سیستم تولید مثل

• حفظ تعادل سیستم عصبی

 

آزمایش مس

اندازه گیری سرولوپلاسمین در ابتدا به همراه اندازه گیری مس ادرار و یا سرم جهت کمک به تشخیص بیماری ویلسون و در موارد نادر به دنبال افزایش تجمع مس در اندام های کبد، مغز، کلیه چشم و ارگان های دیگر به همراه کاهش مقدار سرولوپلاسمین درخواست می شده است. در موارد نادر اندازه گیری مس و سرولوپلاسمین به طور هم زمان جهت تشخیص متابولیسم غیر طبیعی مس، کمبود مس و در افراد مبتلا به سندرم منکز (بیماری موی مجعد) درخواست می گردد. در برخی از موارد اندازه گیری مس آزاد درخواست می شود. زمانی که بیمار مشکوک به بیماری ویلسون است انجام آزمایش ژنتیک جهت بررسی موتاسیون در ژن ATP7B به تشخیص بیماری کمک می کند.

چه زمانی اندازه گیری مس و سرلوپلاسمین درخواست می گردد؟

اندازه گیری سرولوپلاسمین به همراه اندازه گیری مس سرم، ادرار راندوم و 24 ساعته زمانی که شخص علائم بیماری ویلسون را داشته باشد توسط پزشک درخواست می گردد.

علائمی که پزشک به دنبال آن اندازه گیری سرولوپلاسمین و مس را درخواست می دهد:

• کم خونی

• استفراغ، درد شکم

• یرقان

• خستگی

• تغییر رفتار

• رعشه

• سختی در راه رفتن و بلع غذا

• اختلال در تنوس عضلات

 

در صورت داشتن علائم زیر اندازه گیری مس سرم به تنهایی درخواست می گردد:

• کاهش غیر طبیعی نوتروفیل ها (Neutropenia)

• استئوپروزیس

• در موارد نادر مشکلات عصبی و تاخیر رشد در کودکان

 

  در زمانی که فرد دچار کمبود مس باشد، اندازه گیری سرلوپلاسمین و مس آزاد در خون درخواست می گردد. علاوه بر موارد یاد شده اندازه گیری دوره ای سرولوپلاسمین جهت بررسی تغییرمیزان مس و موثر بودن درمان درخواست می گردد. زمانی که مقدار مس در خون بسیار بالا باشد، تست بیوپسی کبد جهت اندازه گیری مقدار مس ذخیره شده درخواست می گردد.

 

نتایج به دست آمده از اندازه گیری مس و سرولوپلاسمین به چه معناست؟

میزان سرولوپلاسمین نشان دهنده یک شرایط خاص بیماری نمی باشد و نتایج آن باید به همراه میزان مس تفسیر گردد.

در جدول زیر به طور خلاصه تغییران سرولوپلاسمین و مس ادرار و سرم در بیماری های مختلف نشان داده شده است.

 

• افزایش سرولوپلاسمین و غلظت مس سرم و کاهش مس ادرار در بیماری ویلسون دیده می شود.

• حدود 5% ازمبتلایان به بیماری ویلسون دارای علائم عصبی به همراه سرولوپلاسمین طبیعی می باشند و بیش از 40% از این بیماران دارای علائم بیماری های کبدی به خصوص در بیمارانی که وارد فاز حاد بیماری شده اند دیده می شود.

• اگر سرولوپلاسمین و مقدار مس خون و ادرار به طور هم زمان کاهش یابد احتمالا بیمار به فقر مس دچار شده است.

• هر چیزی که بتواند به ذخیره سازی و متابولیسم مس تاثیر بگذارد می تواند بر میزان سرولوپلاسمین تاثیر بگذارد.

موارد بالینی دیگر:

سرولوپلاسمین تحت شرایط مختلف بالینی می تواند کاهش پیدا کند و این شرایط می تواند بر تفسیر آزمایش و توانایی تست جهت تشخیص بیماری ویلسون و فقر مس تاثیر بگذارد. این شرایط شامل موارد زیر می باشند:

• سرولوپلاسمین یک واکنش دهنده فاز حاد می باشد، و مقدار آن در التهاب، عفونت های مختلف، آسیب بافتی افزایش پیدا می کند و همچنین در تعدادی از سرطان ها مقدار آن کاهش پیدا می کند.

• علاوه بر این مقدار سرولوپلاسمین در طول دوره بارداری و به همراه مصرف استروژن، قرص های ضد بارداری، مصرف کابامازپین، والپوریک اسید و تیوباربیتورات ها کاهش پیدا می کند.

 

منابع:

Johnson AM, Rohlfs EM, Silverman LM. Proteins. In: Burtis CA, Ashwood ER, eds. Tietz textbook of clinical chemistry. Philade lphia:WB Saunders  Company, 2009; 90-4922.

Kazmierczak SC. Ceruloplasmin. In: Kaplan LA, Pesce AJ, eds. Clinical chemistry theory, analysis, correlation. St Louis: Mos by, 1996:966pp.