سندروم حذف 22q11.2

سندروم حذف 22q11.2 اختلالی می باشد که یک قطعه کوچک از کروموزوم ۲۲ حذف می شود. حذف، تقریباً نزدیک به وسط کروموزوم در موقعیت 22q11.2 روی می‌دهد. اغلب افراد با حذف 22q11.2  حدود ۳ میلیون باز از یک کپی از کروموزوم ۲۲ در هر سلول را از دست داده اند. این ناحیه حاوی  ۳۰ تا ۴۰ ژن می باشد. مشخص شده است که احتمالاً حذف ژن TBX1 مسئول بسیاری از علائم بیماری از قبیل مشکلات قلبی، شکاف کام، خصوصیات متمایز صورت، کاهش شنوایی و کاهش سطح کلسیم می باشد. حذف یک ژن دیگر به نامCOMT  در ناحیه مشابهی از کروموزوم ۲۲ ممکن است علت افزایش خطر مشکلات رفتاری و اختلالات روانی باشد.

 

الگوی وراثتی حذف 22q11.2

الگوی وراثتی حذف 22q11.2 اتوزومی غالب می باشد زیرا تنها یک کروموزوم ۲۲ در هر سلول برای ایجاد بیماری کفایت می‌کند. اغلب حذف به صورت یک رویداد اتفاقی در تشکیل سلول های جنسی (تخمک یا اسپرم) یا در مراحل اولیه تکامل جنینی می‌باشد. افراد بیمار معمولاً سابقه خانوادگی بیماری در خانواده را نداشته اند، هر چند که این حذف می تواند به بچه های آنها انتقال یابد. در حدود ۱۰ درصد از موارد، حذف 22q11.2 از یکی از والدین به ارث رسیده است.

 

میزان شیوع حذف 22q11.2

 تخمین زده می‌شود که حذف 22q11.2 در هر 1 نفر از ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ تولد زنده رخ می دهد. هرچند برخی شواهد حاکی از آن است که ممکن است میزان این حذف 1 در هر1000 حاملگی باشد. عیرغم شیوع بالای حذف 22q11.2، به دلیل متغیر بودن علایم اغلب در نظر گرفته نمی شود.

 

کارایی آزمایش غربالگری هارمونی برای بررسی حذف 22q11.2

آزمایش غربالگری هارمونی یک میزان مثبت کاذب تجمعی کلی اندک دارد.  برای تریزومی های  18،13،21 و 22q11.2 میزان مثبت کاذب تجمعی کمتر از 0.6 درصد می باشد.

 22q11.2 متداولترین ریزحذف(میکرودلیشن) کروموزومی می باشد. این حالت ممکن است در یک مورد از هر 1000 مورد حاملگی اتفاق افتد. این حذف بعد از سندروم داون دومین علت متداول تاخیر تکامل می باشد.

 

 تشخیص و غربالگری حاملگی هایی که ممکن است خطر افزایش یافته ریزحذف (میکرودلیشن) داشته باشند

• سن مادر به عنوان یک فاکتور خطر برای ریزحذف (میکرودلیشن)  نمی باشد.

• بیش از ۹۰ درصد از افراد دارای ریزحذف(میکرودلیشن) ،  هیچ سابقه خانوادگی از حذف 22q11.2 نداشته اند.

• حذف 22q11.2 را نمی توان با اطمینان توسط روش های غربالگری معمولی متداول یا کاریوتایپ تشخیص داد.

علائم بالینی حذف 22q11.2

حذف 22q11.2 دلیل مهم بیماریی به نام سندرم دی جورج و سندروم Velocardiofacial (VCFS) می باشد. تظاهرات بالینی طیف بسیار وسیعی داشته و نمی‌توان آن را قبل از تولد پیش‌بینی کرد.

• بیماری های قلبی مادرزادی(74%)  

• آنومالی های کامی (69%)

• نقص ایمنی

• کمبود کلسیم (50%)

• علایم دیگر شامل آنومالی های کلیوی، مشکلات یادگیری،  تاخیر رشد و اختلالات روانی می باشد.

غربالگری و تشخیص زودهنگام حذف 22q11.2 می تواند بر روی مدیریت سلامت مادر و جنین در دوران بارداری موثر باشد. تشخیص زودتر، درمان چندین مشکل در زمان تولد و در دوران نوزادی را امکان پذیر می سازد و باعث می شود علایم خفیف تر باشند.

 

اگر یک بارداری دچارحذف شدگی 22q11.2 باشد توصیه می شود که

• سونوگرافی تفضیلی یا آنومالی اسکن سطح II سونوگرافی با اکوکاردیوگرام جنینی برای ارزیابی آنومالی هایی از قبیل نقایص قلبی مادرزادی، شکاف کام و غیره انجام شود.

• غربالگری و مدیریت هماهنگ بیماری های همراه حذف 22q11.2

• اعزام مادر به یک مرکز تخصصی مراقبت سلامت مادر و جنین

 

آیا مثبت شدن میکرودلیشن 22q11.2 و اثبات آن اندیکاسیون و توجیه سقط دارد؟

در حال حاضر بررسی حذف 22q11.2 قسمتی از فهرست تست غیرتهاجمی پیش از تولد(NIPT) هارمونی می‌باشد. با زدن علامت در قسمت کادر مخصوص بررسی حذف 22q11.2  سفارش تست هارمونی، این بررسی برای شما انجام می پذیرد. آزمایش غربالگری هارمونی به گونه ای طراحی شده است که هر دو حذف های بزرگتر و کوچکتر را تشخیص می دهد(بر خلاف بسیاری از تکنولوژی‌های دیگر که تنها قادرند حذف های بزرگتر را تشخیص دهند). با توجه به اینکه NIPT  یک تست غربالگری می باشد، بنابراین اگر مشخص شود که یک حاملگی با توجه به سابقه خانوادگی و یا یافته های سونوگرافی، در معرض خطر افزایش یافته برای 22q11.2 می باشد باید تست تشخیصی هم برای تایید انجام پذیرد.

 

References:

1. McDonald-McGinn DM, Sullivan KE, Marino B, Philip N, Swillen A, Vorstman JAS, et al. 22q11.2 deletion syndrome. Nature Reviews Disease Primers. 2015;1:15071.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1523/

https://ghr.nlm.nih.gov/condition/22q112-deletion-syndrome#diagnosis