در حال حاضر (HPLC-MS/MS) پتانسیل زیادی برای پیشرفت در زمینه ی تستهای پزشکی دارد و می تواند مکمل تستهای فتومتری و روشهای اتصال لیگاند شود.

در آنالیز نمونه های زیستی با کمک طیف سنج جرمی از نسبت جرم به بار استفاده می شود همچنین این دستگاه از 4 جز اصلی زیر ساخته شده است :

1. ورودی نمونه که نمونه ی جامد یا مایع را به فاز گازی تبدیل میکند.

2. یک قطعه ی یونیزه کننده که نمونه های گازی را یونیزه می کند.

3. یک مسیر یونی که در آن یونها تحت خلا براساس نسبت جرم به بارشان طی زمان های متفاوت به آشکارساز می رسند.

4. آشکارساز برای شناسایی نوع و تعداد یونها

از جمله کاربردهای (HPLC-MS/MS) می توان به اندازه گیری مقدار هورمونهای آلدوسترون،کورتیزول،هورمونهای استروئیدی جنسی مثل استروژن و تستسترون و اندازه گیری استرادیول،کاتکولامین،متانفرین و ویتامین دی اشاره کرد.

در اینجا به شرح مختصری راجع به اندازه گیری کورتیزول و سندروم کوشینگ پرداخته می شود.

 

اندازه گیری کورتیزول و سندرم کوشینگ

سندرم کوشینگ یک اختلال هورمونی است که در اثر در معرض قرار گرفتن طولانی مدت بافت بدن با مقدار بالای کورتیزول به وجود می آید. این سندرم به طور نسبی کم است و غالبا در بزرگسالان بین سن های 20 تا 50 سال دیده می شود ، برای تشخیص این سندرم انجام یک تست کافی نیست و معمولا نیاز به انجام چندین تست مختلف است که اندازه گیری میزان هورمون کورتیزول درمحوریت آن قرار دارد.

3 تست آزمایشگاهی که معمولا برای تشخیص این سندرم استفاده می شود شامل:

اندازه گیری مقدارهورمون کورتیزول درادرار24 ساعته

اندازه گیری میزان این هورمون از روی پلاسما در نیمه شب

اندازه گیری مقدار هورمون کورتیزول ازروی بزاق شبانه

لازم به ذکراست که مقدارکم دگزامتازون باعث سرکوب این هورمون می شود .

اندازه گیری مقدار کورتیزول ادرار به همراه اندازه گیری هورمون ACTH پلاسما، به عنوان تستی برای تشخیص سندرم کوشینگ انتخاب شده است.

با اینکه برای تشخیص مقدار هورمون کورتیزول در ادرارمی توان از روش های ایمونواسی همراه با استخراج مایع –مایع( برای حذف ترکیبات مزاحم) استفاده کرد ولی دراین روشها تداخل کورتیزون و متابولیت های دیگروجود دارد، همچنین نداشتن استاندارد داخلی برای کنترل تغییرات این هورمون در حین انجام آزمایش نیز از دیگر محدودیت های روشهای ایمونواسی می باشد.

محدودیت های روش های ایمونو اسی برای اندازه گیری کورتیزول ادرار منجر به پیشرفت روش های خاص کروماتوگرافی مایع با اشعه ماورابنفش (LC-UV)،(LC-MS) و (GC-MS) شده است اخیرا چندین مقاله راجع به مقایسه ی روش های ایمونواسی و روش های کروماتوگرافی برای اندازه گیری مقدار هورمون آزاد کورتیزول در ادرارصورت گرفته و نشان می دهد که فقط روش های کروماتوگرافی توانایی اندازه گیری مطمئن و دقیق مقدار کورتیزول ادرار را دارا می باشد.روشهای کروماتوگرافی کم ترین تداخل رابا ترکیبات دیگر دارد و به طورهمزمان توانایی اندازه گیری ترکیبات مزاحم و نمونه ی اصلی را دارا می باشد.

روشهای کروماتوگرافی گازی مورد استفاده برای اندازه گیری مقدار کورتیزول حد تشخیص 30(nmol/l) در مدت زمان 45 دقیقه را دارد در حالی که روش LC-MS/MS در مدت زمان خیلی کمتر با حد تشخیص 6(nmol/l) و خطای کمتر از 10 % می تواند این ترکیب را شناسایی کند.

  

مرجع:

A decade of HPLC_MS/MS in the routine clinical laboratory goals for further developments 2008

LC_MS/MS in the clinical laboratory_where to from here?