سندرم آلپورت (Alport syndrome)

سندرم آلپورت (AS) (نفریتیت ارثی با ناشنوایی حسی)، یک بیماری ژنتیکی هتروژنتیک وابسته به X است که در اثر جهش در ژن­‌های کدکننده کلاژن نوع IV ایجاد می­ شود. کلاژن نوع IV اتصال سلول به غشای پایه را از طریق اینتراکشن زنجیره آلفا 1 و آلفا 2 تسهیل می­ کند. کلاژن نوع IV از چند زنجیره آلفا تشکیل شده است.

زنجیره­ های آلفا1 و آلفا2 در غشای پایه همه سلول‌­های افراد حضور دارد در حالیکه زنجیره ­های آلفا3 و آلفا4  فقط در غشای پایه گلومرول­‌های کلیه، گوش داخلی و چشم حضور دارد. ژن­ های کدکننده 1α و 2α کلاژن نوع IV بر روی کروموزوم 13q34 قرار دارد. ژن­ های کدکننده 3α و 4α کلاژن نوع IV بر روی کروموزوم 2q35-37 قرار دارد و ژن­ های کدکننده 5α و 6α کلاژن نوع IV بر روی کروموزوم Xq22 قرار دارد. حدود 80 درصد از بیماران مبتلا به AS به دلیل جهش در ژن COL4A5، که ژن کدکننده زنجیره  آلفا5 کلاژن نوع IV است، به وجود می آید و این ژن همانطور که گفته شد بر روی کروموزوم X قرار دارد. خانم ­ها دو کروموزوم X دارند (XX) خانم­‌های مبتلا معمولا یک نسخه طبیعی و یک نسخه غیر طبیعی از ژن را دارا می باشند، بنابراین بیان این زنجیره ­ها در زنان به صورت موزاییک است. اما مردان فقط یک کروموزوم X دارند (XY) لذا اگر مردان، جهش COL4A5 را به ارث ببرند این نسخه غیر طبیعی ژن تنها نسخه ای است که دارند، بنابراین اثرات آن در مردان شدیدتر می ­باشد. سایر جهش­ها بر روی ژن COL4A3  و  COL4A4 که به ترتیب زنجیره ­های آلفای 4 و  3 را کد می­ کند بروز می­ کند. بروز جهش­ های ذکر شده باعث اختلال در ساختار و عملکرد غشاء پایه می­ شود. علایم پاتولوژیک اولیه از دست دادن غشاهای پایه شبکه کلاژن نوع IV است. این سندرم به اسم دکتر آلپورت نامگذاری شده است. او این بیماری را در سال 1927 در خانواده‌ه­ای انگلیسی که تمام اعضای این خانواده مبتلا به بیماری کلیه پیشرفته و ناشنوایی بودند شناسایی کرد. او بیان کرد که مردان به دلیل مشکل کلیه و ناشنوایی فوت کرده ­اند ولی زنان کمتر تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته ­اند و علایم ناشنوایی و هماچوری از خود نشان دادند اما با این وجود تا سن پیری زندگی کردند. میزان شیوع این بیماری به صورت2.5 درصد در مردان آمریکا، 1 درصد بیماران در هند و 46/0 درصد در اروپا مبتلا می ­باشند.

 

علایم بالینی سندرم آلپورت

ناشنوایی یک ویژگی مشخص در افراد مبتلا به سندرم آلپورت است. سایر علایم شامل بیماری کلیوی، هماچوری، فشارخون، کاهش بینایی، افزایش کراتینین سرم و دفع پروتئین ادرار است.

 

روش های رایج تشخیص سندرم آلپورت

• آزمایش میکروسکوپ الکترونی از بافت کلیه

• ایمنوهیستوشیمی آنتی بادی­‌های مونوکلونال علیه دمین NC1 زنجیره کلاژن IV

• آزمایش بیوپسی از پوست و انجام تست ایمنوفلورسانس جهت بیان زنجیره آلفا 5 کلاژن نوع IV

• ژنتیک مولکولی

 

درمان خاصی برای AS وجود ندارد. همچنین آزمایش‌های بالینی برای درمان سندروم آلپورت وجود ندارد. اما پیوند کلیه برای بیماران مبتلا به  AS معمولا بسیار موفق بوده است

References

Feingold, J., Bois, E., Chompert, A., Broyer, M., Gubler, M.-C., and Grünfeld, J.-P. (1985). Genetic heterogeneity of Alport syndrome. Kidney international 27, 672-677.

Kashtan, C.E., and Michael, A.F. (1996). Alport syndrome. Kidney international 50, 1445-1463.

Kashtan, C.E. (1999). Alport syndrome. An inherited disorder of renal, ocular, and cochlear basement membranes. Medicine 78, 338-360.