­لنف ادم چیست؟

  لنف ادم تورمی است که در اثر تجمع مایع سرشار از پروتئین (لنف) در بخشی از بدن ایجاد می‌شود که می‌تواند به‌صورت اولیه یا ثانویه و به دنبال درمان جراحی ایجاد شود، موجب درد، سنگینی عضو و عفونت‌های مکرر در پوست می­ گردد.

 

انواع لنف ادم کدام اند؟

لنف ادم به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود که در نوع اولیه آن، معمولا به صورت مادرزادی اختلال در رشد و تکامل غدد لنفاوی یا عروق لنفاوی وجود دارد و در بدو تولد و حوالی آن و حتی در زمان‌های خاصی مثل بلوغ یا زمان بارداری و بعد از زایمان تظاهر پیدا می‌کند.

لنف ادم ثانویه به دنبال اختلال ساختمانی یا عملکرد در سیستم لنفاوی به دلایلی غیر از علل ژنتیکی و مادرزادی رخ می‌دهد و از شایع‌ترین انواع آن لنف ادم ثانویه پس از درمان سرطان سینه است.

 لنف ادم می‌تواند بیماری یا عارضه یک بیماری باشد، جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی، انگل‌ها، تصادفات رانندگی، شکستگی و ضربه می‌توانند از عواملی باشند که سبب بروز نوع ثانویه لنف ادم می‌شوند.

 زنان براثر ابتلا به سرطان سینه و مردان دچار سرطان پروستات ممکن است در معرض خطر ابتلا به این عارضه باشند، لنف ادم فقط بر اثر سرطان سینه یا پروستات بروز پیدا نمی‌کند و متعاقب هر سرطان یا هر بیماری که غدد لنفاوی را درگیر کند، می‌تواند بوجود آید.

عروق لنفاوی، سیستم ایمنی بدن را تعدیل می‌کنند، اگر این بیماری کنترل نشود، تجمع مایع میان بافتی در اندام‌ها مانند دست، پا یا هر قسمت بدن که دارای غدد لنفاوی است، رخ می‌دهد و مشکلات متعددی برای بیمار فراهم می‌کند.

 

چه عواملی موجب لنف ادم می‌شوند؟

لنف به‌طور طبیعی در داخل عروق لنفی حرکت می‌کند و در نهایت وارد جریان خون می‌شود. در اثر صدمه به عروق لنفی یا غدد لنفی که در مسیر این عروق قرار دارند، حرکت لنف دچار اشکال شده و در موضع جمع می‌شود. در بیماران مبتلا به سرطان پستان مسیرهای لنفی می‌تواند در اثر خود تومور، عفونت یا روش‌های درمانی صدمه ببینند. به‌عنوان مثال خارج کردن غدد لنفاوی زیربغل و پرتودرمانی در زیربغل می‌تواند باعث انسداد در عروق لنفی و یا کم شدن سرعت حرکت لنف شود.

عوامل زیر احتمال خطر ابتلا به تورم لنفاوی را افزایش می‌دهند:

•    چاقی

•    دیابت

•    سیگار کشیدن

•    زیاد بودن غدد لنفاوی خارج شده یا درگیر

•    عفونت در محل جراحی

•    عدم مراقبت صحیح بیمار از عضو درگیر 

•    ضربه و صدمه‌ به عضو مربوطه

 

  علائم تورم لنفاوی چیست؟

  علائم اولیه اغلب در نزدیکی محل جراحی یا پرتودرمانی ظاهر می‌شوند که عبارت است از:

•    احساس سنگینی در عضو

•    دردهای تیرکشنده یا ممتد در عضو

•    سفتی و افزایش ضخامت پوست عضو مبتلا

•    احساس ناراحتی و گزگز در محل جراحی شده

•    احساس گرمی در عضو مربوطه

•    تورم اولیه بازو، دست، قفسه سینه یا شانه در سمت جراحی شده (این تورم ممکن است تدریجی یا ناگهانی باشد)

آیا هر ورمی در بدن نشانه بیماری لنف ادم است؟

هر چند ورم یک عضو بدن مهم‌ترین علامت لنف ادم است، اما هر ورمی نشانه این بیماری نیست و نارسایی کلیه یا بیماری قلبی - عروقی، می‌تواند عامل ورم باشد که این موضوع رابطی به لنف ادم نداشته و نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.  ورم ناشی از این بیماری می‌تواند درجات مختلفی داشته باشد، در برخی موارد، درد زیاد و سنگینی عضو بر بیمار عارض می‌شود.

در صورتی که بیماری به‌موقع تشخیص داده شود، می‌توان خدمات درمانی خوبی به بیماران ارائه داد تا آنان زندگی راحت‌تری را سپری کنند.

متاسفانه  شناخت خوبی از بیماری لنف ادم در کشور وجود ندارد، خیلی از بیماران به متخصصان دیگری مراجعه می‌کنند که آنان باید به سمت متخصصان لنفولوژیست هدایت شوند.

این لنفولوژیست با اشاره به اینکه بیماری لنف ادم درمان قطعی ندارد، گفت: اقدامات کنترلی بسیار مناسبی وجود دارد تا بیمار زندگی راحتی داشته باشد، اگر بیمار به موقع به پزشکان متخصص مراجعه کند، بسیاری از مشکلاتش برطرف می‌شود.

 

روش‌های کنترل لنف‌ ادم کدام اند؟

قبل از اقدام به کنترل لنف ادم باید مطمئن شوید که در رابطه با بیماری زمینه‌ای سرطان پستان مشکلی وجود ندارد. پزشک بیمار را از نظر احتمال وجود عفونت در بازو در نتیجه لنف‌ادم، عود تومور در زیربغل یا لخته شدن خون در وریدها یا ترومبوز بررسی خواهد کرد و سپس می‌توان برای کنترل لنف ادم اقدام کرد.

 در حال حاضر روش استاندارد درمانی توصیه شده از سوی انجمن­های بین المللی، روش احتقان‌زدائی کامل یا  CDT( CDT= Complete Decongestive Therapy ) می ­باشد. این روش کنترل لنف ادم شامل تخلیه لنفی با دست، مراقبت دقیق از پوست، بانداژ، ورزش و استفاده از آستین فشاری می‌باشد. علاوه بر روش‌های درمانی استاندارد شده فوق، روش‌های مختلف دیگر نظیر: گرما درمانی، تحریکات الکتریکی، استفاده از امواج میکروویو، دارودرمانی و ... نیز مطرح شده‌اند. این درمان‌ها نیاز به بررسی و مطالعات بیشتر دارند و انجام آنها به طور معمول توصیه نشده است.

 

برای کنترل درد ناشی از لنف ادم چه باید کرد؟

 این دسته از بیماران مانند سایر افراد مبتلا به بیماری، بایدها و نبایدهایی دارند که با کنترل آن، روند بهبود بیماری تسریع می‌یابد. این بیماران نباید با آب سرد یا داغ سروکار داشته باشند، برای انجام ورزش، اصلا به سونا و جکوزی نروند، سونا و جکوزی برای این بیماران ضرر دارد. تغذیه برای بهبود این بیماری خیلی مهم است. این بیماران محدودیت مصرف کافئین دارند و هر مواد غذایی حاوی کافئین را باید کمتر مصرف کنند.چاقی یکی از فاکتورهای خطر ابتلا به لنف ادم است اگر کاهش وزن به درستی انجام گیرد، کمک زیادی به روند بهبودی مریض خواهد کرد. اگر بیماری به‌موقع تشخیص داده شود با انجام حرکات ورزشی مناسب، می‌توان بیماری را کنترل کرد.