چرا بدن به کلسیم نیاز دارد و اگر میزان آن در بدن به بالاتر از حد لازم برسد چه خواهد شد؟

کلسیم فراوان ترین و یکی از مهمترین مواد معدنی بدن است. که برای عملکرد مناسب ماهیچه ها ، اعصاب و قلب ضروری می باشد. کلسیم برای لخته شدن خون مورد نیاز است و برای تشکیل، تراکم و حفظ استخوان ها و دندان ها بسیار مهم است. اما اگر همین عنصر ضروری، غلظتش در خون بالا رود بدن با حالتی به نام هایپر کلسیمی hypercalcemia روبرو می شود که خطراتی نیز به دنبال دارد. اما بالا بودن میزان کلسیم در روند این جریان‌ها اختلال ایجاد می‌نماید. بالا بودن میزان کلسیم در بدن دلایل مختلفی می تواند داشته باشد، اما افرادی که به برخی سرطان های خاص مبتلا هستند، بیشتر در خطر آن قرار دارند.

 

دلایل نیاز بدن به کلسیم شامل:

• در مسیرهای متابولیسم

•  انقباض های عضلانی

• انعقاد خون

• انتقال جریان عصبی

• بررسی عملکرد پاراتیروئید

• خون‌رسانی

• استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها

• تنظیم آنزیم‌ها

• آرامش اعصاب

• انتشار هورمون‌ها

• تنظیم ضربان قلب

• عملکرد مغز

• سطح سرمی کلسیم نیز برای بررسی وضعیت بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، پیوند کلیه و هایپرپاراتیروئیدی به کار می رود.

 

چه مواد غذایی سرشار از کلسیم می باشد؟

مواد غذایی همچون شیر، لوبیا، خشکبار، پنیر، ماست، ماهی، انجیر، کشمش، خرما، جعفری، اسفناج، خانواده کلم‌ها، غلات غنی‌شده و شیر سویا سرشار از کلسیم می باشد.

 

دلیل آزمایش اندازه گیری میزان کلسیم خون چیست؟

• برای غربالگری، تشخیص و نظارت بر طیف وسیعی از بیماری های پزشکی کلسیم را اندازه گیری می کنند.

• هنگام بروز علائم اختلال درکلیه ها به خصوص بعداز پیوند کلیه یا وجود بیماری کلیوی

• در هنگام بیماری یا درد های در ناحیه استخوانها

• در مشکلات تیروئید، پاراتیروئید

• بعضی از انواع سرطان ها (بخصوص پستان، ریه، سر و گردن ، کلیه یا میلوما)

• مشکلات استخوانی

• التهاب پانکراس (پانکراتیت)

• غیر طبیعی بودن نوار قلب

• سوء تغذیه

• هنگامی که غلظت کلسیم به طور قابل توجهی افزایش یا کاهش یافته باشد.

• به عنوان آزمایش روتین

 

هایپرکلسمی چیست؟

هایپرکلسمی در پزشکی به بالا بودن غلظت سرمی کلسیم در خون اشاره دارد ؛ که به‌طور معمول بالاتر از ۲/۶ میلی‌مول بر لیتر یا ۱۰/۵ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (محدوده سطح طبیعی کلسیم پلاسما) تعریف می‌گردد.

 

چه چیز باعث هایپرکلسمی می شود؟

 قسمت عمده هایپرکلسمی از بالا رفتن میزان یک هورمون خاص، پاراتیروئید، یا از برخی سرطان های خاص ایجاد می شود. در برخی موارد، سلول های سرطانی هورمونی می سازند که بسیار شبیه به هورمونی است که بدن ما خود برای تنظیم میزان کلسیم می سازد. تاثیر آن هورمون بر روی استخوان ها، وادار کردن استخوان ها برای آزاد کردن کلسیم به درون جریان خون است. در دیگر موارد، سرطان ممکن است مستقیماً در استخوان ها منتشر شده و کلسیم را از آنها بیرون بکشد. آزمایش میزان کلسیم موجود در خون یا ادرار سریع ترین راه برای تشخیص این اختلال از طریق اندازه گیری سطح کلسیم خون می باشد در این روش میزان کلسیم استخوان را نشان داده نمی شود. حدود 99٪ کلسیم بدن در استخوانهای ذخیره می شودیک درصد باقیمانده در گردش خون یافت می شود.

 

دلایل هایپر کلسمی چیست؟

• بیماری پاژه استخوان، شرایطی که باعث می شود استخوان های شما بیش از حد بزرگ، ضعیف و مستعد شکستگی شوند.

• مصرف بیش از حد کلسیم و مکمل های ویتامین D

• هایپرپاراتیروئیدیسم (افزایش عملکرد غده پاراتیروئید) بیماری است که معمولاً در اثر تومور خوش خیم غده پاراتیروئید ایجاد می شود. این شکل از هیپرکلسمی معمولاً خفیف تر است و می تواند سالها قبل از مشاهده آن وجود داشته باشد.

• سرطان هنگام انتشار به استخوان باعث ایجاد هیپرکلسمی می شود.

• استفاده بیش از حد آنتی اسیدهای حاوی کلسیم

 

هایپرکلسمی با چه علائمی همراه است؟

• پرکاری تیروئید

• عطش

• درد شکم

• بیماری سل

• بی حرکتی طولانی

• پیوند کلیه

• HIV / AIDS

• فقدان انرژی

• بی اشتهایی

• تهوع و استفراغ

• دفع ادرار به مقدار زیاد

• استخوان درد

• مشکلات ریوی

• سرطان

• استراحت طولانی مدت در رختخواب

 

چه آمادگی برای تست کلسیم نیاز میباشد؟

• نیاز به ناشتا بودن نیست.

• ممکن است به شما دستور داده شود که از مصرف برخی داروهای خاص مانند لیتیم ، آنتی اسیدها ، دیورتیک ها و مکمل های ویتامین D پرهیز کنید.

*مصرف داروهای ادراری تیازید شایع ترین دلیل دارویی ناشی برای بالا بودن سطح کلسیم است. مصرف لیتیوم یا تاموکسیفن نیز ممکن است سطح کلسیم فرد را افزایش دهد. به همین دلیل در صورت مصرف این گونه از داروها در زمان نمونه گیری باید دارو مصرف نشود.

 

تست‌ها و تشخیص این بیماری به چه صورت است؟

به علت اینکه علائم و نشانه‌های هایپرکلسمی-درصورت وجود- بسیار اندک می‌باشد، شما به این اختلال پی‌نخواهید برد مگر اینکه در آزمایش‌های روتین خون، سطح کلسیم خون شما را بالاتر از حد نرمال ملاحظه شود. آزمایش‌های خون می‌تواند سطح بالای هورمون‌های پاراتیروئید را در خون شما مشخص کند که این امر دلالت بر پرکاری غدد پاراتیروئید (هایپرپاراتیروئیدیسم) دارد. برای تشخیص اینکه علت هایپرکلسمی موارد دیگری از قبیل سرطان یا سارکوئیدوس می‌باشد، پزشک شما تصویر‌برداری از ریه و استخوان‌ها را به شما توصیه‌ خواهد‌کرد.

 

چه دارو‌های به درمان کمک می کند؟

در برخی از موارد پزشک‌ دارو‌های زیر را تجویز و توصیه می‌کند:

• کلسی میمت‌ها (دارو‌های مقلد کلسیم ( این دسته از دارو‌ها، مقلد کلسیم در جریان خون می‌باشند و درنتیجه می‌توانند به کنترل پرکاری غدد پاراتیروئید کمک کنند.

• بیس‌فوسفونات‌ها: دارو‌های پوکی استخوان که به صورت وریدی تزریق می‌شوند، می‌توانند به بازسازی استخوان‌های تضعیف شده در اثر هایپرکلسمی کمک کنند.

• پردنیزون: اگر هایپرکلسمی شما در اثر مقادیر بیش‌از‌حد ویتامینD  ایجاد شده‌است، استفاده‌ی کوتاه مدت ازقرص‌های استروئیدی مانند پردنیزون می‌تواند کمک کننده باشد.

• تزریق وریدی مایعات و مدرر‌ها (دیورتیک‌ها: (مقادیر بسیار بالای کلسیم در خون از جمله موارد اورژانس پزشکی محسوب می‌شود. بستری در بیمارستان برای درمان از طریق تزریق وریدی مایعات و دیورتیک‌ها به منظور کاهش بی‌درنگ و سریع سطح کلسیم و جلوگیری از آریتمی‌های قلبی و آسیب‌های عصبی ضروری می‌باشد.