کبد پر مشغله ترین اندام درونی انسان است که بیش از یک لیتر خون را درهر دقیقه فیلتر می کند. کبد در حفظ تعادل و تنظیم هورمون های بدن نقش دارد. یک کبد سالم همه باکتری ها و سموم را پیش از اینکه وارد جریان عمومی خون برسد از بدن دفع می کند. به عبارت دیگر تمام خون برگشتی از دستگاه گوارش که حاوی مواد غذایی است ابتدا به کبد می رود .بنابراین سلامت کبد از اهمیت بسیاری برخوردار است . گاهی برخی ویروس ها دارو ها و مواد سمی به کبد آسیب می رسانند . در این مقاله درباره اینکه چگونه می توانیم کبد سالمی داشته باشیم صحبت می کنیم. 

 

نقش کبد در بدن چیست؟

کبد بزرگترین اندام بدن است که در ناحیه فوقانی شکم قرار دارد. این  اندام عملکردهای حیاتی بسیاری را انجام می دهد که بر متابولیسم بدن تأثیر می گذارد. وظایف کبد عبارتست از:

• فیلتر کردن سموم بدن

• دفع بیلی روبین (محصولی از گلبولهای قرمز تجزیه شده)، کلسترول، هورمونها و داروها

• تجزیه کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها

• فعال سازی آنزیم ها، پروتئین های تخصصی ضروری برای عملکردهای بدن

• ذخیره گلیکوژن (نوعی قند)، مواد معدنی و ویتامین ها (A ، D ، E و K)

• سنتز پروتئین های خون، مانند آلبومین

اگر می خواهید کبد سالمی داشته باشید این کار ها را انجام دهید

نارسایی کبد چگونه ایجاد می شود؟

نارسایی کبد، صرف‌نظر از این که طی چند سال یا چند هفته شکل گرفته باشد، یکی از خطرناک‌ترین مشکلات سلامتی است که در صورت عدم درمان می‌تواند به مرگ بیمار منجر شود. دو نوع نارسایی کبد وجود دارند: نارسایی حاد کبد که می‌تواند طی یک بازه زمانی کوتاه شکل بگیرد و نارسایی مزمن کبد که می‌تواند چند سال ادامه داشته باشد. چند عامل که باعث ایجاد نارسایی کبد می‌شود شامل موارد زیر است.

1. مصرف بیش از اندازه‌ی استامینوفن

2.  مصرف بیش از حد برخی داروهای تجویزی

3. مصرف بیش از حد مکمل‌های گیاهی

4. هپاتیت و سایر ویروس‌ها

5. آسیب مزمن کبدی

6.  مشکلات ژنتیکی

7. مصرف الکل و مواد مخدر

علایمی که نشان می دهد کبدتان در خطر است را می توانید در اینفوگراف زیر ببینید

ویروس کووید 19 چه آسیبی به کبد می زند؟

ویروس کووید 19 که این روز ها در جامعه شیوع بسیاری پیدا کرده است، علاوه بر ریه ها، اندام های دیگری از بدن مانند کبد را در گیر می کند. پزشکان نشانه‌هایی از آسیب کبدی در موارد ابتلا به کووید-۱۹ مشاهده کرده‌اند که اغلب خفیف هستند اما در موارد حاد منجر به آسیب شدید و حتی نارسایی کبدی شده‌است.

 از طرف دیگرکاهش فعالیت بدنی به دلیل حضور بیشتر افراد در منازل و مصرف غذاهای چرب و شیرین امکان ابتلا به بیماری های کبدی به خصوص کبد جرب را افزایش می دهد.

بررسی‌های انجام شده از سوی متخصصان تغذیه نشان می‌دهد که در دوره شیوع ویروس کرونا که با خانه‌نشینی و قرنطینه اجباری همراه است مشکلات مربوط به کبد چرب در افراد به دلیل کم تحرکی و تغییر زمان خواب در شبانه روز بیشتر شده و شانس ابتلای آنها به ویروس کرونا را افزایش داده است.

هرچند توصیه اکید در این مدت در خانه ماندن است اما افراد می توانند ضمن رعایت اصول بهداشتی، در مکان های خلوت، ورزش کنند تا از شیوع کبد چرب جلوگیری کنند، همچنین با رعایت توصیه های تغذیه ای به حفظ سلامت کبدشان کمک کنند.

 

چه آزمایش های برای بررسی عملکرد کبد وجود دارد؟

آزمایشات عملکرد کبد از نمونه های خون برای تعیین میزان کارآیی کبد شما استفاده می کند. نتایج غیر طبیعی این آزمایشات ممکن است اولین نشانه وجود مشکلی باشد، به خصوص اگر در معاینه فیزیکی بیماری کبد هیچ نشانه ای دیده نشود. سطح بالای آنزیم کبد ممکن است نشان دهد که کبد شما دچار استرس، آسیب دیدگی یا عملکرد صحیح نیست.

اگر آزمایش های عملکرد کبد شما غیرطبیعی باشد، پزشک احتمالاً آزمایش های خون دیگر را برای تشخیص منبع مشکل تجویز می کند. این آزمایشات می تواند ویروس های ایجاد کننده هپاتیت را بررسی کند. همچنین می توان از آنها برای بررسی آنتی بادی هایی که در شرایطی مانند هپاتیت خود ایمنی شایع هستند استفاده کرد

 

سونوگرافی برای بررسی عملکرد کبد

سونوگرافی شکمی از امواج اولتراسوند برای ایجاد تصویری از اندام های داخل شکم شما استفاده می کند. این آزمایش به شما اجازه می دهد تا کبد و اندام های اطراف آن ها بهتر بررسی  شود. این می تواند نشان دهد:

• مایع در شکم شما

• آسیب یا بزرگ شدن کبد

• تومورهای کبدی

• ناهنجاری های کیسه صفرا

گاهی اوقات پانکراس در تصاویر سونوگرافی نیز ظاهر می شود. این می تواند یک آزمایش مفید در تعیین علت عملکرد غیر طبیعی کبد شما باشد

 

نمونه برداری از کبد

نمونه برداری از کبد یک روش تهاجمی است که شامل گرفتن نمونه ای از بافت از کبد توسط پزشک است. این کار از طریق پوست با سوزن انجام می شود و نیازی به جراحی ندارد.

 

علائم ابتلا به کبد چرب چیست؟

کبد چرب در جامعه امروزی اپیدمی شده و تقریبا در هر خانواده حداقل یک نفر به کبد چرب مبتلا هستند. ابتلا به کبد چرب سن خاصی ندارد علاوه بر سالمندان کودکان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. کبد چرب می تواند کشنده باشد در زیر برخی از علائم ایتلا به کبد چرب معرفی شده است:

 

• زرد بودن سفیدی اسکلروز چشم

• کک‌ومک و لک صورت

• ترش کردن و ریفلاکس گوارشی

• طعم دهان تلخ و بدمزه صبحگاهی

• جوش صورت و پشت کمر و روی بازوها

• عصبانیت و پرخاشگری، زود از کوره دررفتن

• درد مچ پاها و پیچ‌خوردگی های مکرر مچ پاها

• ریزش موی شدید

• احساس مورچه ‌روی و گِزگِز در نواحی مختلف بدن

• خونریزی های شدید عادت ماهیانه در زنان

• حالت چسبندگی داشتن مدفوع به کاسه توالت (که نیاز به شست‌وشوی مدفوع با فشار زیاد آب باشد)

• پرش پلک راست در اکثر مواقع

• زرد شدن پیراهن در ناحیه زیر بغل و بدبو بودن عرق

• احساس سوزن‌سوزن شدن انتهای دست و پاها

• درد در سمت راست حفره شکمی که به‌سمت بین دو کتف انتشار داشته باشد!