1) آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT (یا سنجشDNA  آزاد جنینی چیست؟ و چگونه ناهنجاری های کروموزومی را غربالگری می کند؟

آزمایش cell free fetal DNA یا NIPT نوعی آزمایش خون می باشد که برای بارداری های پرخطر انجام می شود ودر تشخیص و غربالگری ناهنجاری ها و بیماری های ژنتیکی شایع مانند تریزومی 21 (سندرم داون)، تریزومی 18(سندرم ادوارد)، تریزومی 13(سندرم پاتائو) و اختلالات ژنتیکی وابسته به جنس مانند کلاین فلتر و ترنر به کار می رود. آزمایش NIPT می تواند جنسیت جنین را با نرخ تشخیص حدود 95 درصد تعیین نماید. منشا cffDNA از سلول های تروفوبلاست جفت بوده و به دنبال پوسته ریزی این سلول ها وارد گردش خون مادر شده و 13-3% کل DNA آزاد موچود در گردش خون مادر (cfmDNA) را تشکیل می دهد.

 

2) روش انجام آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( یا سنجشDNA آزاد جنینی چیست؟

آزمایش cell free DNA یک آزمایش برای DNA می باشد که روی نمونه خون باید انجام می شود. از هفته دهم بارداری به بعد خون مادر در لوله های مخصوص جمع آوری می شود و DNA جنین با روش های خاصی از خون مادر جدا می شود و با استفاده از تکنیک های بسیار پیشرفته که برای آنالیز مولکولی مورد استفاده قرار می گیرد مانندMpss وDANSR(آنالیز دیجیتال نواحی انتخابی) برای تشخیص cffDNA استفاده می شود.

 

3) آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( یا سنجشDNA آزاد جنینی در چه هفته بارداری انجام می شود؟

آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( از هفته دهم بارداری تا پایان دوران بارداری قابل انجام می باشد و حداکثر 10-7 روز بعد از انجام آزمایش پاسخ آن آماده می باشد.

 

4) چه تفاوتی بین انواع آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( که در آزمایشگاه های مختلف انجام می شود ؟

انواع مختلف آزمایش سل فری بر اساس نوع روش های انجام آزمایش و شرکت های تجاری انجام دهنده آزمایش متفاوت می باشد به عنوان مثال NIFTY نام تجاری آزمایش سل فری DNA است که توسط شرکت چینی بی جی آی عرضه می شود و Harmony نام آزمایش  cell free DNAمی باشد که توسط شرکت cenata آلمان عرضه می شود.

 

5) نتایج آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( چگونه گزارش می شود؟

پاسخ آزمایش NIPT با سه عنوان گزارش می شود: 1-High risk      2-Low risk      3-Redraw Request or inconclusive result

 

6) اگر گزارش آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( یا سنجشDNA آزاد جنینی برای تریزومی ها (سندرم داون، ادوارد یا پاتو) مثبت شد، اقدام بعدی چیست؟

اقدام بعدی در این موارد انجام تست تشخیصی آمنیوسنتز می باشد.

 

7) نرخ تشخیص آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( چقدر است؟ وآیا نتایج مثبت و یا منفی کاذب دارد؟

قدرت تشخیص این تست برای تریزومی 21،  99.9  %  است و موارد مثبت کاذب False positive)) آن کمتر از 0.1 %  (حدود0.06) می باشد.

 

8) آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( برای چه نوع بارداری هایی توصیه می شود؟

این تست در موارد زیر توصیه می شود:

• زنان 35 سال یا بالاتر

• وجود یک تست غربالگری مثبت(مانند تست های غربالگری سه ماهه اول ، دوم، اینتگرید و یا سکوانشیال)

• وجود یافته ای در سونوگرافی که نشان دهنده افزایش ریسک اختلالات آنوپلوئیدی است.

• وجود سابقه قبلی جنین و یا فرزند مبتلا به تریزومی

• وجود یک جابجایی متوازن رابرتسونی در والدین که سبب افزایش ریسک تریزومی13و12  در جنین می شود.

 

9) گاهی نتیجه آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( عبارت غیرقابل گزارش یا un conclusive  Result  می باشد. این پاسخ به چه معنی است و چه اقدامی باید برای پیگیری آن انجام داد؟

در این موارد حاملگی high risk از نظر آنوپلوئیدی تلقی شده و آمنیوسنتز توصیه می شود.

 

10) آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( جایگزینی مناسب برای تشخیص تهاجمی مانند آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرزهای جفتی) (cvs می باشد؟

تست cffDNA تشخیصی نبوده و جایگزینی برای cvsو آمنیوسنتز محسوب نمی شود.

 

11) در بارداری های چندقلو آیا آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( سنجشDNA آزاد جنینی کاربردی دارد؟

آزمایش cell free DNA در بارداری های دوقلو نیز قابل انجام می باشد اما در بارداری های سه قلو به بالاتر کاربردی ندارد.

 

12) هزینه آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( چقدر است و آیا در تعهد پرداخت بیمه ها می باشد؟

هزینه انجام آزمایش (هارمونی) در آزمایشگاه اریترون به صورت آزاد حدود 000 800 17 ریال می باشد و فاکتور انجام آزمایش جهت ارائه به مراکز بیمه امکانپذیر است.

 

13) نرخ تشخیص آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( در مقایسه با غربالگری سه ماهه اول بارداری) (FTS چقدر است؟

نرخ تشخیص آزمایش غربالگری سل فری برای تریزومی 21، حدود 99.9 % می باشد که در مقایسه با غربالگری سه ماهه اول که این نرخ حدود 90-85% می باشد آزمایش سل فری از ارزش بالاتری برخوردار می باشد.

 

14) چه عواملی باعث کاهش نرخ تشخیص آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( می شود؟

اگر تست پیش از هفته دهم حاملگی و یا برای زنان بسیار چاق انجام شود به دلیل کم بودن مقدار cffDNA امکان کاهش نرخ تشخیص وجود دارد.

 

15) آیا آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( سنجشDNA آزاد جنینی، همه اختلالات کروموزومی و ژنتیکی جنین را تشخیص می دهد؟

تستcffDNA یک سری از اختلالات عددی کروموزومی و ژنتیکی (تریزومی21،13،18) و اختلالات کروموزوم های جنسی را تشخیص می دهد و نمی تواند در صد قابل توجهی از کاریوتایپ های غیرطبیعی دیگر و یا اختلالات داخل یک کروموزوم (مثل حذف، تکرار و یا وارونگی) را تشخیص دهد. آزمایش NIPT برای تشخیص و غربالگری اختلالات میکرودلیشن و موزائیک کاربردی ندارد.

 

16) اصطلاح نسبت یا درصد DNA جنینی که در آزمایش غربالگری سل گزارش می شود به چه معنی است؟

نسبت DNA آزاد جنینی به DNA مادر یک اصطلاحی به نام Fetal Fraction را ایجاد می کند که نقش مهمی در دقت و صحت تست ایجاد می کند که این نسبت به طور معمول 10 درصد است و کمترین میزان DNA آزاد جنینی برای نتایج مورد قبول 4 درصد می باشد.

 

17) آزمایش غربالگری سل فری) cfDNA؛NIPT ( در چه موارد غیرقابل گزارش می باشد و درمرحله اول نیاز به تکرار نمونه گیری دارد؟

بر طبق گایدلاینACMG سال2016، در مواردی میزانDNA  آزاد جنینی کم می شود که سبب می گردد تفسیر صحیحی از تست نداشته باشیم و یا نیاز به تکرار نمونه گیری صورت گیرد که شامل موارد زیر است:

خانم های باردار با وزن بالا: حجم خون وابسته به وزن می باشد، هرچه وزن بیشتر باشد حجم خون بیشتر می شود. اما میزان تولیدDNA آزاد جنینی ثابت است، بنابراین DNA در میزان بیشتری از خون رقیق می شود که باعث کاهش Fetal Fraction می گردد.

سن پایین جنین: قبل هفته 10 بارداری میزان DNA آزاد جنینی بسیار پایین است به همین دلیل تستNIPT در هفته 10 بارداری قابل انجام است.

آنوپلوئیدی: در مطالعات نشان داده شده است که میزان پایین DNA آزاد جنینی با ریسک افزایش یافته از تریپلوئیدی و تریزومی 21 در ارتباط است.

در حدود 2 درصد نتایج هارمونی که آزمایش NIPT و آنالیز cell free DNA آنها با تفسیر های غیر قابل گزارش و غیرقابل تفسیر آماده می شود، باید به عنوان آزمایش پرخطر تلقی شود و مشاوره های ژنتیک و اقدامات سونوگرافی تکمیلی با نظرپزشک انجام دهند.