انتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) پروتئینی است که درون غده پروستات تولید وبه داخل مایع منی (سمینال) ترشح می شود.

دونوع PSA  وجود دارد

1-PSA  ازاد free .PSA)) که ازادانه وبدون اتصال به دیگر پروتئین هادر خون گردش می کند.

2-PSA  کمپلکس ترکیبی (complex  PSA) : نوع دیگر PSA می باشد که به پروتئین های خاصی در خون متصل می شود وگردش می کند.

افزایش PSA  ازاد معمولاً نشانگر تغییرات ورشد وبزرگ شدن خوش خیم غده پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات BPH) می باشد. افزایش PSA ازاد با احتمال بروز سرطان پروستات نسبت عکس دارد. سلول های سرطان پروستات بیشتر PSA- ترکیبی (complex  PSA) تولید می کنند.

 

ازمایش PSA چیست؟

ازمایش PSA روی نمونه خون انجام میشود ومیزان وغلظت ماده PSA که ترکیبی پروتئینی است اندازه گیری می شود. غلظت طبیعی PSA در خون مردان متناسب با سن عبارت است از نرمال رنج هرچه قدر غلظت PSA خون افزایش بیشتری داشته باشد احتمال وجود سرطان پروستات بیشتر است ولی افزایش PSA درموارد دیگری غیر از سرطان پروستات هم افزایش می یابد.

 

مزایا، ویژگی ها ومحدودیت های ازمایش PSA چیست؟

مزایا

1-ازمایش PSA می تواند برای تشخیص وغربالگری زودهنگام سرطان پروستات درمراحل اولیه کمک کننده باشد.

2-بایک نمونه ساده خون انجام پذیراست.

3-روش های اندازه گیری بسیار دقیقی مانند الکتروکمی لومینسانس (ECLIA) برای سنجش سریع وصحیح ان پیش بینی شده است.

محدودیت ها

1-گاهی به دلایل ومتغیرهای پیش ازمونی ممکن است PSA افزایش باید که اگر به این عوامل توجه نشود احتمال انجام اقدامات تشخیصی تهاجمی وغیر ضروری وجود دارد.

 

هنگام انجام ازمایش PSA  رعایت نکات زیرمی تواند بسیار کمک کننده باشد

• برای ازمایش PSA از3تا 5 روز قبل از ازمایش نباید معاینه پروستات یا دستکاری پروستات وجود داشته باشد.

• 48ساعت قبل از ازمایش نباید انزال یا مقاربت جنسی،پیاده روی،دوچرخه سواری،کوه پیمایی،حمام اب گرم،سونای گرم،جکوزی گرم داشته باشید.

• مصرف داروهای هورمونی مردانه،عفونت ادراری،عفونت پروستات وضربه یا اسیب نواحی تناسلی ممکن است نتایج کاذب PSA رابه همراه بیاورد.

• برای انجام ازمایش های PSA بیمار به یک ازمایشگاه مراجعه نماید زیرا تنوع روش های اندازه گیری PSA وحساسیت واختصاصی بودن متفاوت روش های ازمایشگاهی اغلب نتایج متفاوتی از PSA را به همراه دارد.

• چنانچه لازم است نتایج ازمایش PSA بین دو ازمایشگاه مقایسه شود بهترین پیشنهاد نمونه گیری در یک مکان وتقسیم سرم وارسال بین دو ازمایشگاه که روش اندازه گیری PSA یکسان ومطمئنی دارند می باشد.

• آزمایش PSA نمیتواند بین کانسر پیشرفته یا سرطان پروستات در مراحل اولیه تمایزی قائل شود.

• آزمایش PSA ازمایش تشخیصی سرطان پروستات نیست ولی پاسخ ان میتواند گویای وجود مشکل یا اختلالی در بافت غده پروستات باشد.

• توصیه میشود مردان بالای 40سال به طور مرتب ازمایش PSA را انجام دهند وافرادی که دارای فاکتورهای خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند باید ازمایش PSAرا حتی درسنین پایین تراز 40سال هم انجام دهند.

• ازمایش PSA گاهی برای پایش (مونیتورینگ) پاسخ به درمان در سرطان پروستات وپیشرفت وکنترل ان استفاده می شود.

 

 

معاینه انگشتی رکتوم (DRE) چیست؟

در DRE پزشک متخصص با انگشت خود ازطریق رکتوم اندازه وشکل پروستات را بررسی می کند. معاینه انگشتی رکتوم (DRE) برای بررسی بزرگی غده پروستات انجام می شود.

 

غده پروستات سالم دارای ویژگی های زیر است:

1. نرم

2. صاف

3. قرینه

4. بافت یک دست

5. دارای الاستیسیته(Robbery)

لمس هرگونه بافت نامنظم،سفت،غیرعادی وناصاف می تواند نشانگر وجود کانسر یا وجود تغییرات غیرعادی دربافت غده پروستات باشدو بنابراین پیگیری های ضروری بعدی را توجیه می کند. مجموعه داده های معاینه پروستات (DRE) وپاسخ ازمایش PSA  می تواند با اطمینان اطلاعات مفیدی را برای پیگیری های ضروری ومفید در جهت سلامت غده پروستات را فراهم سازد.

 

نمونه برداری(بیوپسی) ازغده پروستات

اگر مجموعه نتایج غیرطبیعی PSA ومعاینه ،انجام نمونه برداری را ضروری دانست، نمونه برداری از پروستات بوسیله سوزن یا بیوپسی سوزنی(Core needle biopsy) همزمان با انجام سونوگرافی ترانس رکتال(TRUS)انجام می شود.

 

بیوپسی( نمونه برداری)از غده پروستات چگونه انجام میشود؟

برای انجام نمونه برداری بی حسی موضعی انجام میشود. یک سوزن بیوپسی همراه با پروب سونوگرافی وارد رکتوم میشود. پزشک با استفاده از تصاویرسونوگرافی مکان مناسب برای بیوپسی را تعیین می کند،پس از تعیین محل مناسب ، 8تا 12 نمونه بیوپسی بسته به فضای تعیین شده روی پروستات برداشته میشود.

مراحل کار 15تا20 دقیقه بیشترزمان نمی برد.

 

پس ازنمونه برداری عوارض مختلفی ممکن است پیش اید که شایع ترین انها عبارت است از:

1-خونریزی از رکتوم یا مجاری ادراری

2-وجود خون در مدفوع،ادرار یا مایع منی

3-درد

این عوارض ممکن است 2هفته یا بیشتربه طول بیانجامد، چنانچه عوارض دیگری بروز کردوعلایم به مدت طولانی تری باقی ماند حتماً با پزشک متخصص تماس گرفته شود.

 

طبقه بندی سرطان پروستات

طبقه بندی وتعیین میزان پیشرفت سرطان پروستات بر مبنای معیارهای پاتولوژیک بررسی سلول های نمونه برداری شده می باشد،دو نوع روش برای طبقه بندی سرطان پروستات وجود دارد.

1-سیستم عمومی طبقه بندی (Generaly Grading System)

2-سیستم طبقه بندی گلیسون

بر مبنای سیستم عمومی طبقه بندی (GGS)سرطان پروستات برمبنای ظاهر سلول های سرطانی در مقایسه با سلول های طبیعی پروستات به درجات زیرطبقه بندی میشود:

                                                                                                            

1-درجه پایینLG(Low  grade)

دراین طبقه سلول های سرطانی میزان رشدوتکثیراهسته ایی شبیه سلول های طبیعی پروستات از خود نشان می دهند.

2-درجه متوسط IG(Intermedi  grade)

این نوع از سرطان پروستات مهاجم تر ازL.G  می باشد وسلول ها در مقایسه با درجه قبلی تغییرات غیرطبیعی بیشتری دارند.

3-درجه بالا(High Grade)

دراین نوع از سرطان پروستات که بسیار مهاجم وپیش رونده است،سلول های سرطانی به سرعت تکثیر می یابند وبه بافت های اطراف سرایت می کنند ،در بررسی های میکروسکوپیک عملاً هیچ نوع سلول طبیعی مشاهده نمی شود.