تیروزینمیا

بیماری تیروزینمیا (Tyrosinemia) یک ناهنجاری متابولیک مادرزادی است که در آن بدن نمی‌تواند به نحو مؤثر ی اسید آمینه تیروزین را تجزیه نماید. تیروزین از طریق مواد غذایی وارد بدن می شود یا در داخل بدن از فنیل آلانین ساخته می شود. تیروزین برای سنتز پروتئین و به عنوان پیش ساز برای ساخته شدن دوپامین، نوراپی نفرین، اپی نفرین، ملانین و تیروکسین به کار می رود. نشانه‌های این بیماری شامل اختلالات کبد و کلیه و نیز عقب ماندگی ذهنی بوده و در صورت عدم درمان، می‌تواند موجب مرگ بیمار گردد. بیشتر انواع تیروزینمی باعث هایپرتیروزینمی (افزایش سطح تیروزین در خون) می‌شوند.

هایپرتیروزینمی اکتسابی ممکن است در بیماریهای هپاتوسلولار بسیار شدید (نارسایی کبد)، کمبود ویتامین C و هایپرتیروئیدیسم دیده شود. هایپرتیروزینمی در نوزادان نارس در صورت نمونه گیری خیلی سریع بعد از تغذیه، دیده می شود.

 

انواع تریزینمیا

تیروزینمی دارای سه نوع مختلف است که هر یک دارای نشانه‌های خاص خود می‌باشد:

- تیروزینمی نوع I: نوع کبدی کلیوی (Hepatorenal form)، که ناشی از نقص در آنزیم فوماریل استو استات هیدرولاز می باشد.

- تیروزینمی نوع II: نوع چشمی پوستی که سندرم ریچنر-هانهارت (Richner-Hanhart syndrome) نیز خوانده می‌شود، نوعی ناهنجاری مادرزادی متابولیسم و ناشی از نقص در آنزیم تیروزین آمینو ترانسفراز (در سیتوزول) می باشد.

- تیروزینمی نوع III: نوعی ناهنجاری متابولیک نادر است که به دنبال نقص در آنزیم ۴- هیدروکسی فنیل پیروات دی اکسیژناز ایجاد می شود. این آنزیم که به طور عمده در کبد (و به میزان کمتری در کلیه) یافت می‌شود، یکی از آنزیم‌های مورد نیاز برای تجزیه تیروزین است (این آنزیم یکی از فرآورده های جانبی تیروزین به نام ۴-هیدروکسی فنیل پیروات را به اسید هموجنتیسیک تبدیل می‌کند). از ویژگی‌های مشخص تیروزینمی نوع سه می‌توان به عقب ماندگی ذهنی، تشنج و دوره‌های از دست دادن دوره ای تعادل (آتاکسی متناوب) اشاره کرد.

 

تیروزینمیا نوع یک (TYR-1)

علائم بالینی تیروزینمیا

TYR-1 معمولا در ماه های اول زندگی با علائم کبدی-کلیوی شدید همراه است. نوزاد نارسایی شدید، هپاتومگالی، اختلال در عملکرد کبد همراه با اسیدوز متابولیک و عدم توازن الکترولیت ها را که به علت اختلال توبولار کلیوی است (سندروم فانکونی کلیوی) نشان می دهد. تقلیل عملکرد بیوسنتزی کبد منجر به کاهش فاکتورهای انعقادی و خونریزی دیاتزیس(bleeding diathesis) می شود که اغلب سبب افزایش قابل توجهی در میزان ترانس آمینازهای سرم می گردد. بیماری کبد به سیروز، نارسایی کبدی و در موارد تشخیص داده نشده به مرگ منجر می شود. در هر زمان ممکن است بیماری حاد کبدی فرد به آسیت، زردی و خونریزی قسمت های روده ای-گوارشی بیانجامد و مورمور شدن دردناک ناشی از حوادث عصبی، ضعف، فلج و نارسایی تنفسی رخ دهد. همچنین خطر زیادی برای گسترش نودل های (nodule) کبدی و کارسینومای هپاتوسلولار وجود دارد. اکثر بیماران درمان نشده در نوزادی یا اوایل کودکی می میرند. بیماران TYR-1 ناتوانی ذهنی ندارند.

 

آزمایش های غربالگری و تشخیصی تیروزینمیا

در یک غربالگری نوزاد لکه خون خشک، با استفاده از اسپکترومتری جرمی تاندم (tandem mass spectrometry)، تیروزین و سوکسینیل استون به آسانی اندازه گیری می شوند. به علاوه نسبت TYR/CIT برای TYR-1 مفید واقع شده است. مشاهده افزایش خفیف تا متوسط تیروزین در طی آزمایشات مکرر که کاهش یافته یا طبیعی می شود با تیروزینمیای گذرای نوزادی هم خوانی دارد. این افزایش موقت تیروزین با یک الگوی مرتبط با نارسایی یا اختلال عملکرد کبد همراه است.

 

درمان تیروزینمیا

تعدیل سطوح تیروزین با مصرف مکمل های غذایی حاوی ویتامین سی تسریع می شود. برای این بیماران محدودیت غذایی شدید مصرف تیروزین و فنیل آلانین همراه با دستور تجویز 2(2- نیترو-4- تری فلوئورومتیل بنزوئیل)-3،1- سیکلوهگزان دیون (NTBC) وجود دارد. این دارو 4HPPD را مهار می کند و متابولیت های تیروزین را کاهش می دهد که مسئول بیشترین میزان مرگ و میر در نوع یک هستند. از آنجا که پیوند کبد فعالیت طبیعی FAH را تامین می کند، درمانی برای تیزوزینمی نوع یک به شمار می رود.

به این خاطر که تشخیص و درمان تیروزینمی پیچیده است، پزشک متخصص اطفال توصیه می کند که بیمار را زیر نظر یک فرد متخصص بیماری های متابولیک اطفال قرار دهید. همچنین به والدین توصیه می شود که با در نظر گرفتن دستورالعمل های درمانی از پزشک بیمار اقدام به مسافرت نمایند.

 

توارث تیروزینمیا

الگوی توارث این اختلال اغلب به صورت اتوزوم مغلوب است. در اختلالات مغلوب ، معمولا بیماران برای نشان دادن علائم باید دو نسخه از یک ژن بیماری (یا جهش) را داشته باشند. افرادی که فقط یک نسخه از ژن را دارند (ناقل نامیده می شوند) عموما علائم و نشانه های بیماری را نشان نمی دهند، اما می توانند ژن بیماری را به فرزندان خود انتقال دهند. هنگامی که هر دو والد حامل ژن بیماری برای یک اختلال خاص هستند، در هر بارداری 25% احتمال ابتلا کودک به اختلال وجود دارد.

 

Source: Newborn Screening Today(2011),PerkinElmer Inc., Waltham MA