مقدمه

بیماری های آمیزشی جنسی ، از بیماری های نسبتاً شایعی هستند که از شخصی به شخص دیگر به دنبال تماسی جنسی منتقل می شوند. علت ایجاد بیماری های آمیزشی باکتری ها و ویروس هایی هستند که از طریق پوست و ترشحات مجاری تناسلی از فردی به فرد دیگر در طی فعالیت جنسی منتقل می شوند و باعث ایجاد علائم موضعی و عمومی در بدن می شوند. بیماری های آمیزشی در هر دو جنس مذکر و مؤنث ایجاد می شوند ولی علائم و عوارض آنها در دو جنس متفاوت است؛ علائم این بیماری ها در خانم ها عبارت از ترشحات بدبو و غیرمعمول از دستگاه تناسلی، سوزش و خارش و ضایعات زخمی و در ناحیه تناسلی شامل درد کشاله ران و اطراف دستگاه تناسلی، درد حین نزدیکی و… است.علائم این بیماریها در مردان شامل ترشح از مجرای ادرار، بزرگ شدن عقده های لنفاوی کشاله ران، زخم ناحیه تناسلی، درد و سوزش هنگام دفع ادرار و …است. پاتوژن های باکتریال ایجادکننده ی STI نظیر Chlamydia trachomatis و Neisseria   gonorrhoeae نه تنها در ایجاد عفونت های  حاد بلکه در ایجاد عوارض طولانی مدت نظیر ایجاد پیامدهای نامطلوب حاملگی نقش دارد، لذا انجام غربالگری برای این پاتوژنها شدیداً توصیه می شود و باید در پنلهای تشخیصی حتماً این دو پاتوژن گنجانده شود. تریکوموناس واژینالیس، استرپتوکوک گروه B و ژنیتال مایکوپلاسما نیز در ایجاد عوارض بارداری نقش دارند، اما از آن جایی که این سویه ها در نمونه افراد سالم هم مشاهده شده است در ارتباط با لزوم وجود این پاتوژن ها در پنل های غربالگری اطمینانی وجود ندارد. در این مقاله  توضیح مختصری در ارتباط با برخی از پاتوژن های مهم و اثرات آن در بارداری و نهایتاً روش های تشخیصی ارائه خواهد شد.

 پاتوژن های مهم STD

 کلامیدیا تراکوماتیس

کلامیدیا تراکوماتیس شایع ترین علت عفونت های باکتریایی قابل درمان منتقله از راه جنسی در سراسر جهان است. عفونت کلامیدیا بدون درمان در مردان می تواند Epididymitis و Proctitis را ایجاد کند. در زنان اگرچه اغلب این عفونت بدون علامت است و یا حداقل علائم ممکن را نشان می دهد اما در برخی از آنها علائمی چون سالبینیت، آندومتریت، بیماری التهابی لگنی، بارداری خارج رحمی و ناباروری ناشی از نقص فاکتور لوله ای را نشان می دهند. ابتلا به این عفونت با افزایش خطر ابتلا به HIV همراه است و همچنین این عفونت می تواند عامل خطری برای ایجاد کارسینوم گردن باشد. برای جلوگیری از گسترش بیماری و عوارض شدید، تشخیص زودهنگام و درمان افراد  آلوده ضروری است.

 نایسریا گونره آ

شایع ترین محل عفونت Neisseria gonorrhoeae ، مجاری ادرار و دستگاه تناسلی است. مردان مبتلا به این عفونت ممکن است دچار سوزش ادرار شوند و زنان ممکن است دچار تخریب خفیف مخاط واژینال و درد شدید لگن شوند یا گاهی هیچ علامت بالینی نداشته باشند. دیگر عفونت های N. gonorrhoeae شامل آنورکتال، التهاب حلق و تخمدان/ رحم است. عفونت هایی که در دوره نوزادی اتفاق می افتد ممکن است چشم نوزاد را آلوده کنند. عدم درمان عفونت، باعث انتشار عفونت به مناطق دیگر بدن ازجمله مفاصل می شود. شایع ترین مفاصل برای این پاتوژن شامل مچ دست، مچ پا و مفاصل دست و پا است. عفونت های N. gonorrhoeae با استفاده از تکنیک های کشت یا سایر تکنیک ها نظیر تست های مبتنی بر تکثیر اسید نوکلئیک  تشخیص داده می شوند.

 مایکوپلاسما ژنیتالیوم

مایکوپلاسما ژنیتالیوم یکی از گونه های مهم مایکوپلاسماها محسوب می شود که اندازه ی ژنوم بسیار کوچکی دارد و عامل یورتریت غیرگنوکوکی، بیماری التهاب لگن و سقط های خودبه خودی با زایمان زودرس است. در صورت عدم انجام برنامه های تشخیصی، پیشگیری و درمان مناسب، عفونت های مایکوپلاسمایی به طور مستمر باقی مانده و منجر به عواقب خطرناکی مانند التهاب لگن و ناباروری می گردند. روش های شناسایی مایکوپلاسماها کشت، روشهای سرولوژیک و تکثیر اسید نوکلئیک می باشند. این باکتری سخت رشد بوده و برای تکثیر در محیط های کشت، به شرایط ویژه ای نیازمند است. کشت باکتری روش استاندارد طلایی تشخیص مایکوپلاسماها است، با این حال این روش بسیار سخت بوده و نیازمند محیط های کشت اختصاصی است، اما به علت اختصاصیت و حساسیت پایین و رشد کم سویه ها، این روش نسبت به روش سنجش مولکولی از ارجحیت کمی برخوردار است.
روش های سرولوژیکی مانند فیکساسیون کمپلمان، آنزیم ایمنواسی و میکروفلورسانت نیز گاهی استفاده می شوند ولی این روشها نیز از اختصاصیت و حساسیت پایینی نسبت به تست های مولکولی برخوردار بوده و به دلیل مشکل بودن تفسیر تیتر آنتی بادی در دوران حاد و نقاهت بیماری و همچنین زمانبر بودن، این تست ها کمتر انجام می شوند.
 

 عوارض عفونت های STD در دوران بارداری

خانم های باردار نسبت به عفونت های خاص آسیب پذیرتر هستند و اگر این عفونت ها درمان نشوند، ممکن است عوارض شدیدتری ایجاد کنند. هر خانم بارداری که تجربه حتی یک عفونت جزئی در دوران بارداری داشته باشد باید حتماً به پزشک یا ماما مراجعه کند.
یکی از عفونت های قارچی رایج واژن، قارچی به نام کاندیدا است. دلیل ابتلا به این عفونت ها، ایجاد تغییرات ایمونولوژیک، افزایش تولید گلیکوژن و افزایش سطح استروژن در دوران بارداری است. بر اساس گزارش 2015 ، حدود 20 درصد از همه زنان دارای عفونت کاندیدا هستند که در حین بارداری به 30 درصد می رسد که به نظر می رسد در سه ماهه ی دوم و سوم سهم بیشتری داشته باشد.

شایع ترین نشانه های عفونت واژینال با مخمرها عبارتند از:

• خارش در اطراف مهبل (واژن)

• یک تخلیه واژینال ضخیم، سفید، پنیر مانند

• بوی نان یا آبجو که از واژن می آید.

• درد یا سوزش در واژن و اطراف آن

• درد یا سوزش در طول رابطه جنسی

افراد مبتلا به عفونت مخمر واژن ممکن است از داروی تجویزی یا بدون نسخه استفاده کنند، اما خانم های باردار نباید از این داروها بدون نظر پزشک یا ماما استفاده کنند. قبل از شروع درمان عفونت لازم است نوع عفونت با یک روش دقیق و حساس تشخیص داده شود و تعیین گردد که عفونت باکتریایی است یا قارچی؟
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها ( CDC) برخی استراتژیها را برای کاهش خطر ابتلا به عفونت در دوران بارداری ارائه می دهد که عبارتند از:

• داشتن رابطه جنسی مطمئن

• غربالگری شریک جنسی از نظر عفونتهای منتقله از طریق رابطه جنسی (STD test)

• شستن با دقت دست ها

• اجتناب از افرادی که عفونت های مسری دارند

• انجام تست های تشخیص STD

 

تأثیرات عفونت ها بر روی یک جنین در حال رشد:

• این عفونت ها ممکن است به مادر آسیب برساند و بدن او را به گونه ای ضعیف کند که قادر به پرورش جنین به صورت طبیعی نباشد.

• داروهایی که در درمان این عفونت ها استفاده می شوند می توانند برای جنین بسیار مضر باشد.

• عفونت باکتریایی واژن ممکن است باعث ایجاد زایمان زودرس شود

• امکان انتقال بیماری های مسری مانند هپاتیت، سیفلیس، تبخال و HIV به جنین وجود دارد.

• کلامیدیا می تواند باعث عفونت چشم و پنومونی در جنین شود.

• گونوره آ می تواند مایع آمنیوتیک را آلوده کرده و باعث ایجاد زایمان زودرس شود و همچنین ممکن است منجر به عفونت چشم و کوری گردد لذا انجام غربالگری برای خانمها و شریک جنسی آن ها قبل از بارداری توصیه می گردد.

روشهای تشخیصی

به دلیل اهمیت موضوع غربالگری، این کار باید با استفاده از روش های بسیار دقیق و حساس مانند تست های مبتنی بر تکثیر اسیدهای نوکلئیک انجام شود. علاوه بر لزوم استفاده از کیت ها و روش های دقیق و حساس باید حتماً از روش های کنترل کیفی نیز استفاده کرد. آزمایشگاه هایی که در زمینه غربالگری و تشخیص عفونت های STI کار می کنند، می بایست مراحل کنترل کیفی و تضمین کیفیت را بسیار دقیق و بر اساس پروتکل های موجود در سازمان CLIA و CAP انجام دهند چراکه وجود نتایج منفی کاذب باعث ایجاد عوارض بسیار جدی برای خود بیمار و احتمال انتقال این عفونت به افراد دیگر و افزایش شیوع این عفونت در جامعه می شود.
در حال حاضر روش هایی که برای تشخیص این عفونتها وجود دارد عبارتند از:
1. مشاهده مستقیم میکروسکوپی میکروارگانیسم ها
2. کشت
3. شناسایی آنتی ژن
4. واکنش های سرولوژیک جهت شناسایی آنتی بادی
5. تست هایی که متابولیت های میکروبی را شناسایی می کنند نظیر Whiff test
6. تست های مولکولی

 

می توان به این نتیجه رسید که بسیاری از میکروارگانیسم های ایجادکننده این عفونت را نمی توان با روشهایی نظیر کشت شناسایی کرد و یا شناسایی آن ها با استفاده از روشهای سرولوژیک از حساسیت و اختصاصیت کمی برخوردار است، درنتیجه استفاده از روش های مولکولی می تواند جایگزین مناسبی باشد. روش های مولکولی نیز انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• روشهای مبتنی بر هیبریدیزاسیون

• روشهای مبتنی بر تکثیر اسید نوکلئیک

• تایپینگ سویه ها در بررسی های اپیدمیولوژیک

در کل مزیت هایی که روش های مولکولی نسبت سایر روش های تشخیصی دارند عبارتند از:
1 . امکان شناسایی میکروارگانیسم هایی که امکان کشت آن ها وجود ندارد نظیر HPV و Treponema pallidum
2 . شناسایی ارگانیسم های جداشده از محیط کشت و تأیید نتایج حاصل از کشت
3 . شناسایی سریع ارگانیسم موجود در نمونه های بالینی
4 . شناسایی افتراقی سویه های نزدیک به هم نظیر HSV1 و HSV2
5 . بررسی اپیدمیولوژی و پاتوفیزیولوژی پاتوژن های STI نظیر بررسی های DNA Fingerprint
6 . افزایش حساسیت و اختصاصیت
گرچه کشت بافت به عنوان استاندارد طلایی در تشخیص در نظر گرفته می شود، با این حال با در دسترس بودن روش های جدید تشخیصی به ویژه روش های مولکولی که بسیار حساس و دقیق هستند، تشخیص این عفونت بسیار سریع و آسان شده است. در برخی کیت های جدید اساس کار استفاده از تکنیک PCR و هیبریدیزاسیون و گاه هیبریدیزاسیون مبتنی بر ایمنوکروماتوگرافی است که زمان  انجام تست نسبت به کشت کوتاه تر بوده و حساسیت و دقت روش نیز بسیار عالی است. در روش های مبتنی بر ایمنوکروماتوگرافی ( oligogene )  زمان انجام تست نسبت به سایر روش های موجود بسیار کوتاه تر (PCR کمتر از 45 دقیقه و هیبریدیزاسیون کمتر از 15 دقیقه) است، که طی مطالعات  مختلف این ادعا به اثبات رسیده است؛ به عنوان مثال در مطالعه ای که در سال 2015 انجام شد، قابلیت اطمینان، دقت و سودمندی کیت جدید OligoGen NG در مقایسه با نتایج cobas4800 مورد بررسی قرار گرفت. یک مطالعه آینده نگر برای تشخیص N. gonorrhoeae با استفاده از نمونه های ادرار (152 نفر)، رکتال (نفر 80 ) غدد درونریز (نفر 67 )، حلق و بینی (41 نفر) و سواب اورترل ( 5 نفر) طراحی شده بود. حساسیت، ویژگی، ارزش پیشبینی کننده مثبت و منفی و مقدار کاپا برای تشخیص N. gonorrhoeae با استفاده از کیت NG OligoGen به ترتیب 99.6 %، 100 %، %100 ، %99.1 و 99 . 0 بود. داده های آماری به دست آمده در این تحقیق نتایج مفید و قابل اعتماد این آزمایش جدید را تأیید می کند.

منبع: مجله اخبار آزمایشگاهی شماره 175