نقص در لوله عصبی جنین ( NTD)

آلفافیتوپروتئین نخست توسط کیسه زرده و از آن پس توسط کبد جنین سنتز می شود و غلظت آن در سرم جنین و مایع آمنیوتیک در حوالی هفته ۱۳ حاملگی افزایش می یابد. آلفافیتوپروتئین در نقص لوله عصبی باز از طریق سیستم باز عصبی و مویرگ ها وارد مایع آمنیون می شود، به طوری که غلظت آن در مایع آمنیون ۱۰۰ برابر کمتر از سرم جنین است. مقداری از آلفافیتوپروتئین از طریق غشاء آمنیون و جفت وارد سرم مادر شده به طوریکه غلظت آن هزار برابر کمتر از مایع آمنیوتیک است.
اوج افزایش آن در مایع آمنیون در 13 تا 14 هفتگی بوده و از سه ماه دوم حدود ۱۰ درصد در هفته کاهش می یابد. مقایسه غلظت آلفافیتوپروتئین در سرم مادر ( MsAFP ) با میانگین غلظت آن در خانم های باردار با جنین نرمال اساس تشخیص NTD را شکل می دهد. در سه ماهه دوم حاملگی و در زمان غربالگری غلظت AFP حدود ۱۵ درصد در هفته در سرم مادر به علت انتقال از  مایع آمنیوتیک افزایش یافته و توسط کلیه مادر پاک سازی می شو د. غلظت AFP بر اساس واحد Multiple of median) Mom ) با توجه به وزن، سابقه دیابت، سن حاملگی و چندقلو بودن گزارش می گردد. سطح جداکننده از نرمال بین 2 تا 5/ 2 واحد Mom است. البته ممکن است اندازه گیری سطح AFP و استیل کولین استراز مایع آمنیوتیک لازم باشد.

حضور استیل کولین استراز و افزایش آلفافیتوپروتئین در مایع آمنیون می توانند نقص لوله عصبی را از مواردی که افزایش آلفافیتوپروتئین ربطی به نقص لوله عصبی ندارد، افتراق دهد، زیرا استیل کولین استراز تنها توسط بافت عصبی وارد مایع آمنیون می شود. گفتنی است که تجویز اسید  فولیک قبل از حاملگی حدود ۷۲ درصد شانس نقص لوله عصبی جنین را کاهش داده است.

سندرم داون (Down syndrome):

تمام خانم های باردار قبل از هفته ۲۰ حاملگی بایستی برای اختلالات کروموزومی جنین مورد آزمایش های غربالگری قرار گیرند. آزمایشگاه غربالگری سه ماهه اول بین هفته های ۱۲ و ۱۳ شامل اندازهگیری عمق مایع پشت گردن جنین یا Nutchal translucency) NT ) و اندازه گیری زیرواحد بتای هورمون HCG و انداز هگیری پلاسما پروتئین A در رابطه با حاملگی (PAPP-A) است.
افزایش ضخامت تجمع مایع پشت گردن یا NT که با روش سونوگرافی انجام می شود مطرح کننده اختلالات کروموزومی است. واحد اندازه گیری آنالیت ها بر اساس Mom گزارش می گردد.
گلیکوپروتئین PAPP-A توسط بافت تروفوبلاست سنتز گردیده و سطح آن کمتر از 48 / 0 واحد Mom در حاملگی با جنین مبتلا می گردد، درحالی که سطح بتا HCG به 98 / 1 واحد Mom در مقایسه با حاملگی نرمال افزایش می یابد. حساسیت ضخامت NT به عنوان تنها مارکر حدود ۶۴ تا ۷۰ درصد برای سندرم داون، تریزومی ۱۸ و تریزومی ۱۳ و سندرم ترنر است. با همراه کردن بتا HCG و PAPP-A حساسیت به ۸۲ تا ۸۷ درصد افزایش می یابد.

.

سونوگرافی جنین برای محاسبه ضخامت NT

راه دیگر برای غربال کردن اختلالات کروموزومی شامل اسکرین سه تایی اندازه گیری آلفافتوپروتئین و بتا HCG و استریول غیرکانژوگه در ۱۵ تا ۲۰ هفتگی حاملگی است. سطح تشخیصی آزمایش های سه گانه با همراه کردن سنجش Inhibin A ؛ یک پروتئین دایمر که توسط جفت و جنین سنتز می شود به ۶۹ تا ۸۱ درصد افزایش می یابد. سطح Inhibin A همسوی بتا HCG در حاملگی مبتلا به سندرم داون 77 / 1 واحد Mom افزایش می یابد. در خانم های سیگاری سطح آلفافیتوپروتئین و Inhibin A بالاتر بوده درحال یکه سطح UE3 پایین تر است. در دیابت قبل از حاملگی سطح آلفافیتوپروتئین و UE3 و Inhibin A کاهش می یابد و ازاین رو در گزارش واحدهای سنجش، بررسی همه جانبه لازم است.

                                                                                                              

نتایج غربالگری سه ماهه دوم حاملگی در حالت طبیعی و حالت مشکوک به سندرم داون مشاهده می شود

چند نکته:

• برای ارزیابی بلوغ ریه جنین از سنجش نسبت L/S یا لسیتین به اسفنگومیلین و سنجش فسفاتیدیل گلیسرول و یا شمارش اجسام لاملار ( Lamellar body ) در مایع آمنیون استفاده می شود.اجسام لاملار بسته بندی سورفاکتانت است که توسط ساختار گلژی به سلو لهای ریه ارسال می گردد و مقداری در مایع آمنیون ترشح می شود.

•  برای شناسایی مایع آمنیون در ترشحات واژینال که نشانه پاره شدن غشای آمنیون و زایمان قبل از ترم است از تست نیترازین و سرخسی شدن مایع آمنیون خشک شده روی اسلاید و شناسایی پروتئین پلاسنتا آلفا یک میگروگلوبولین استفاده می شود. PH مایع آمنیون بین 7 تا 5. 7 بوده درحالیکه PH ترشحات واژن بین 4.5 تا 5. 5 است.

•  سنجش فیبرونکتین جنینی در ترشحات سرویکس ارتباط با زایمان زودرس دارد و مقادیر بیشتر از ۵۰ نانوگرم در سی سی به عنوان تست مثبت قلمداد می شود.

                                                                                                            

غربالگری جنین برای تشخیص سندرم داون و اختلالات کروموزومی