هیپوکلسمی(Hypocalcaemia)
هیپوکلسمی(Hypocalcaemia) در پزشکی به کمبود و پایین بودن غلظت سرمی کلسیم در خون اشاره دارد که به طور معمول کمتر از ۲/۱ میلی‌مول بر لیتر یا ۹ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (رنج کمتر از ۱/۱ میلی‌مول بر لیتر یا 5/4 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر برای کلسیم یونی) تعریف می‌گردد. حدود نیمی از کلسیم موجود در خون به پروتئین مانند آلبومین متصل می‌شود ولی کلسیم غیر باند شده به پروتئین (سدیم یونی) همانی است که بدن آن‌را باید درحد تعادل نگاه دارد. این درحالیست که کمبود پروتئین در بدن موجب عدم صحت در میزان اندازه‌گیری شده کلسیم خواهد شد و بنابراین در بیمار دارای کمبود پروتئین، میزان دقیق کلسیم را باید در اندازه‌گیری کلسیم یونی (کلسیم یونیزه) جستجو نمود. کمبود کلسیم در طولانی مدت منجر به تغییراتی در دندان‌ها، مغز، بروز آب مروارید و پوکی استخوان و شکنندگی استخوان‌ها می‌شود. کمبود کلسیم علائم اولیه ندارد و برای جلوگیری از پیامدهای بیشترِ آن فرد باید با مشاهده برخی از علائم به دنبال تشخیص و درمان بیماری باشد.
دلایل بروز هیپوکلسمی چیست؟
افراد بسیاری ممکن است با بالا رفتن سن دچار هیپوکلسمی‌شوند. برخی از دلایل بروز بیماری کمبود کلسیم در بدن عبارتند از :
-
عدم مصرف کلسیم کافی در طی مدت زمان طولانی، به ویژه در دوران کودکی
-
عدم مصرف غذاهای غنی از کلسیم
-
برخی از عوامل ژنتیکی
-
مصرف داروهایی که ممکن است جذب کلسیم را کاهش دهند.
-
سطوح پایین ویتامین D، که جذب کلسیم را سخت تر می‌کند.
-
نارسایی کلیه
-
هیپر فسفاتمی (مقدار زیاد فسفات در خون)
-
تغییرات هورمونی، به ویژه در زنان
هیپوکلسمی با چه علائمی همراه است؟
کمبود کلسیم در مراحل اولیه ممکن است هیچ نشانه ای ایجاد نکند. با این حال، علائم با کاهش کلسیم بیشتر افزایش می یابند. علائم شدید هیپوکلسمی عبارتند از:
-
ناخن‌های ضعیف و شکننده
-
اسپاسم عضلانی
-
شکستگی آسان استخوان ها
-
بی حسی و گزگز در دست‌ها، پاها و صورت
-
افسردگی
-
گیجی یا از دست دادن حافظه
-
گرفتگی عضلات
-
عوارض احتمالی هیپوکلسمی
-
شکستگی استخوان‌های بدن
-
شکستگی ستون فقرات
-
مشکل در راه رفتن
-
بروز بیماری استئوپروز
ریسک ابتلا به این بیماری در افراد چقدر می باشد؟
اگرچه هرکسی می تواند به هیپوکلسمی مبتلا شود، با افزایش سن، این خطر به طور کلی افزایش می یابد. در بررسی های انجام گرفته نوزادان تازه متولد شده به ویژه مادرانی که مبتلا به دیابت هستند، می توانند در معرض خطر این بیماری باشند زیرا هنوز بدن آنها کاملاً توسعه نیافته است. با این حال، هیپوکلسمی بیشتر در بیماران بیمارستانی تشخیص داده می شود - ژورنال پزشکی انگلیس می گوید 18درصد از بیماران بیمارستان و 85 درصداز بیماران مراقبت های ویژه دارای هیپوکلسمی هستند.
هیپوکلسمی در نوزادان به چه صورت دیده می شود؟
هر گاه میزان کلسیم سرم زیر ٨ میلی گرم بر دسی لیتر در نوزادان رسیده و زیر ٧ میلی گرم بر دسی لیتردر نوزادان نارس برسد هیپوکلسمی به آن اطلاق می شود. هیپوکلسمی از لحاظ زمان شروع به دو دسته تقسیم می شود
١ -فرم زودرس (early) که در خلال ٤٨ ساعت اول زندگی رخ می دهد
٢- فــــرم دیررس (late) که در اواخر هفته اول زندگی رخ می دهد. این دو دسته از لحاظ علت متفاوت هستند.
در فرم زودرس علل شایع عبارتند از:
-
نوزاد نارس
-
نوزاد مبتلا به آسفیکسی
-
نوزاد مادران دیابتی
-
مصرف داروهای ضدتشنج در مادر
-
هیپرپاراتیروئیدی مادر.
در فرم دیررس علل شایع عبارتنـــــد از:
-
بالا بودن فسفات رژیم غذایی
-
کمبود نسبی ویتامین D در مادر
-
هیپوپاراتیروئیدی نوزاد
-
هیپومنیزیمی
-
فتوتراپی نوزاد
-
گاستروآنتریت ناشی از روتا ویروس
روش درمان هیپوکلسمی به چه صورت است؟
درمان هیپوکلسمی مستلزم تشخیص صحیح علل اتیولوژیک آن، شدت علائم و حاد و مزمن بودن آن می باشد. درمان هیپوکلسمی بسته بشدت علائم و سیر بالینی به دو صورت تجویز وریدی کلسیم و یا کلسیم خوراکی به همراه مصرف ویتامینD است . برخی از موارد کمبود هیپوکلسمی بدون درمان یا فقط با تغییر رژیم غذایی از بین می روند. با این وجود ، اغلب مکمل های کلسیم، ویتامین D و یا منیزیم برای رفع مشکل به شما کمک می کنند. گذراندن زمان در آفتاب سطح ویتامین D شما را افزایش می دهد.
ارزیابی آزمایشگاهی هیپوکلسمی به چه صورت است؟
در میان تست های آزمایشگاهی که به تشخیص علت هیپوکلسمی کمک می کند اندازگیری ( intact Parathyroid hormone )iPTH اغلب ارزشمند است و باید در همه بیماران انجام گردد . دیگر تست های کمک کننده شامل منیزیم سرم وکراتینین و فسفر ومتابولیت های ویتامین D وهمچنین آلکالین فسفاتاز، آمیلاز و میزان کلسیم و منیزیم ادرار است. این تستها بطور انتخابی بر اساس شرح حال و معاینه فیزیکی بیمار باید انجام گیرد .
تست های تشخیصی دیگر : دیگر تستهایی که ممکن است در تخمین علت هیپوکلسمی کمک کننده باشد شامل الکالین فسفاتاز,آمیلاز سرم، کلسیم و منیزیوم در ادرار 24 ساعته کمبود کلسیم در ادرار در بیماران هیپوپاراتیروئیدیسم درمان نشده یا کمبود ویتامین D درمان نشده اتفاق می افتد. ارزیابی منیزیم ادرار در افراد با هیپومنیزیمی کمک کننده است. در هیپومنیزیومی افزایش در منیزیم ادرار نشان از دست دادن منیزیم از راه کلیه است .
https://www.starship.org.nz/guidelines/hypocalcaemia/
