کلسیم ca

کلسیم یک ماده معدنی ضروری است که در سراسر بدن مورد نیاز است. اکثر کلسیم برای ساختاری مانند استخوان استفاده می شود اما برای عملکرد عضلات، اعصاب و همچنین در داخل و خارج از سلول های دیگر برای فرآیندهای مختلف متفاوت است. کلسیم حاوی پروتئین به عنوان ذخایر کلسیم عمل می کند که در صورت نیاز می توان آن را حمل و آزاد کرد. بدن دائماً متعادل کننده میزان کلسیم داخل استخوان ها، سلول ها و جریان خون است. بنابراین کلسیم به طور ثابت مورد نیاز است و از طریق غذاهای دارای کلسیم مختلف مانند لبنیات، گوشت، لوبیا خشک شده، آجیل و سبزیجات به بدن می رسد.

 

جذب و انتقال کلسیم در بدن به چه صورت است؟

جذب آن در خون به صورت یون کلسیم و از دیواره روده صورت می‌گیرد. عامل افزایش جذب کلسیم ویتامین D است، به همین دلیل قرصهای مکمل کلسیم معمولاً دارای ویتامین D نیز می‌باشد؛ بنابراین اگر منابعی را که دارای این ۲ ماده‌ است مصرف کنید کلسیم موجود در آن‌ها بهتر جذب می‌شود. در صورتی که در غذا ماده‌ای به نام اگزالات باشد، جذب کلسیم آن کاهش می‌یابد و به همین دلیل است که کلسیم اسفناج و چغندر، به خوبی کلسیم شیر جذب نمی‌شود. اسید فیتیک موجود درسبوس گندم نیز جذب کلسیم را کاهش می‌دهد ولی این مسئله زمانی اثرگذار است که مصرف آن بسیار زیاد باشد، مثل گیاهخواران مطلق. دریافت کلسیم کافی، آثار مثبتی در کاهش فشار خون افراد مبتلا به فشار خون دارد. تنظیم میزان کلسیم بدن، برعهده هورمونهایی است که از غده تیروئید ترشح می‌شوند. هورمونهای عمده ای که متابولیسم کلسیـــــم را کنترل می کنند پاراتورمون، کلسی تونین و ویتامین D هستند.

 

نحوه دریافت روزانه کلسیم به چه صورت است؟

برخلاف تصور عامه، جهت دریافت کلسیم فقط خوردن غذاهای لبنی برای دریافت کلسیم مورد نیاز نیست. کلسیم توسط طیف گسترده ای از غذاها تهیه می شود و به منظور دریافت 1000 میلی گرم در روز فقط نیاز به شیرگاو ، ماست و پنیر نیست. 1 فنجان کلوچه بخارپز و 1 فنجان شیر گاو از نظر کلسیم تقریباً یکسان هستند. 100 کالری اسفناج دو برابر کلسیم بیشتری از 100 کالری ماست به شما کمک می کند. همانطور که از مثالهای بالا می بینید، بسیاری از غذاهای غیر لبنی می توانند مقدار زیادی کلسیم را به شما ارائه دهند مثل لوبیا، خشکبار، ماهی، انجیر، کشمش، خرما، جعفری، شلغم اسفناج، بامیه ، خانواده کلم‌ها، غلات غنی‌شده شیر سویا و بادام سرشار از کلسیم هستند. سایر مواد مغذی برای کمک به جذب و استفاده از کلسیم در استخوان ها پشتیبانی مهمی را ارائه می دهند. این مواد مغذی شامل ویتامین D ، ویتامین K و منیزیم است. غذاهایی که به شدت نمک دارند منجر به از دست دادن کلسیم در ادرار می شوند.

در انگلیس میزان مصرف توصیه شده برای بزرگسالان 700 میلی گرم کلسیم در روز است. شما می توانید کلسیم مورد نیاز خود را از رژیم غذایی دریافت کنید با آزمایش میزان کلسیم موجود در خون یا ادرار اندازه گیری می شود. سطح کلسیم خون میزان کلسیم استخوان را نشان نمی دهد بلکه میزان کلسیم در گردش خون را نشان می دهد.

 

در صورت وجود بیماری‌های همراه مانند بیماری روماتیسمی یا مصرف بعضی از داروها مانند کورتیکواستروئیدها نیاز به کلسیم و ویتامین D افزایش می یابد که دوز مورد نیاز باید با نظر پزشک معالج تعیین شود. مصرف میزان مناسب کلسیم در رژیم روزانه غذایی و همچنین انجام ورزش‌هایی مانند قدم زدن و دویدن و آئروبیک مخصوصاً در سنین جوانی بهترین روش برای افزایش تراکم و استحکام استخوان‌ها می‌شود و از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.

 

 

عملکرد کلسیم در بدن به چه صورتی است؟

نقش های کلیدی که کلسیم ایفا می کند شامل موارد زیر است:

• ساختن و نگه داشتن استخوان ها و دندان های قوی

• انقباض و آرامش عضلات

• انتقال عصب

• تنظیم ضربان قلب

• لخته شدن خون

• ترشح آنزیم ها و هورمون ها

• افزایش طول عمر 

• کیفیت خواب

• جذب آهن

 

کلسیم در خون به چه فرمی است؟

کلسیم در خون به سه فرم : باند به پروتوئین 40درصد، فرم یونیزه48 درصد و باند به بقیه آنیونها مانند سیترات یا بیکربنات یا فسفات 12 درصد وجود دارد . پالسما آلبومین مسئول 90 درصد و گلوبولین مسئول 10 درصد باند به پروتئین کلسیم است . در بیشتر موارد، کلسیم توتال اندازه گیری می شود زیرا این آزمایش راحت تر از آزمایش کلسیم یونیزه شده انجام می شود. کلسیم کل معمولاً بازتاب خوبی از کلسیم آزاد است زیرا اشکال آزاد و محدود به طور معمول تقریباً نیمی از کلسیم کل را تشکیل می دهند و به هیچ چیز دیگری در خون متصل نمی شود. کلسیم یونیزه حدود نیمی از کلسیم خون به پروتئینی به نام آلبومین یا مواد دیگر متصل است. آزمایش کلسیم یونیزه شده ممکن است هنگامی انجام شود که شخصی دچار بی حسی در اطراف دهان دست و پا و اسپاسم عضلات در همان مناطق شود. علاوه بر این دو آزمایش خون، میزان کلسیم موجود در ادرار شما نیز می تواند اندازه گیری شود.

 

نحوه اندازه گیری کلسیم به چه صورت است؟

سه روش برای اندازه گیری کلسیم وجود دارد .

• Total plasma or serum calcium concentration (colorimetric assays )

• Exploited in blood gas

• Measure the ionized calcium

در روش اول کلسیم توتال که شامل هر سه فرم کلسیم باند به پروتئین، یونیزه و باند به آنیونها است اندازگیری می شود . در صورت استفاده از کلسیم توتال ابتدا باید این عدد با آلبومین سرم بیمارتصحیح گردد . هر1 میلی گرم بر دسی لیتر کاهش در آلبومین سرم میزان کلسیم توتال را2.0  پائین تر نشان می دهد .این تغییر بدون تاثیر روی فرم کلسیم یونیزه که فرم فعال فیزیولوژیک است می باشد لذا هیچ گونه علامتی از هیپوکلسمی وجود ندارد .

همچنین اختلالات اسید و باز هم بر تمایل کلسیم به آلبومین تاثیر می گذارند. این نکته مهم است که تمایل کلسیم به آلبومین در حظور آلکالوز افزایش می یابد پس آلکالوز تنفسی ممکن است موجب یک کاهش حاد در کلسیم یونیزه سرم شود . همچنین دو نوع agents contrast based-gadolinium به نامهای gadodiamide وgadoversetamide  ممکن است در اندازگیری کلسیم توتال اختلال ایجاد کنند و باعث هیپوکلسمی کاذب شوند.پس در افراد ی که این دو ماده را برای انجام MRI استفاده کردند برای اندازگیری کلسیم باید ازکلسیم یونیزه استفاده کرد .

 

منابع:

Bailey RL, Dodd KW, Goldman, JA, et al. Estimate of total usual calcium and vitamin D intakes in the United States. J Nutr 2010;140:817-22

https://shelleycase.com/make-no-bones-without-it-calcium-is-critical-on-a-gluten-free-diet/