مقدمه

تستهای عملکردی تیروئید (TFs)  در مراقبتهای اولیه  و ثانویه، رایج ترین تستهای مورد درخواست هستند. اکثر تستهای TF  به منظور تفسیر وتائید تاثیرات بالینی  یوتیروئیدیسم، هیپوتیروئیدیسم یا هایپر تیروئیدیسم  مورد درخواست قرار می گیرند. اگرچه در زیرگروه قابل توجهی از بیماران  نتایج TFs  به دلیل ناهم خوانی با  علائم بالینی  یا  ناسازگاری پارامترها با یکدیگر( به عنوان مثال افزایش هورمونهای تیروئیدی (TH)  بدون سرکوب تیروتروپین (TSH)  یا افزایش TSH به همراه  مقادیر نرمال TH) گیج کننده به نظر می رسد .در برخی از شرایط  بازنگری شرایط بالینی و در نظرگرفتن سایر فاکتورها مانند تغییرات وضعیت فیزیولوژی بدن (مانند بارداری)، بیماریهای مداخله کننده (بیمار های غیر تیروئیدی)  و مصارف داروئی (مانند تیروکسین ، امیودارون، هپارین)  حائز اهمیت است. بنابراین این موارد، در تفسیر آزمایشگاهی باید لحاظ شوند و تستهای سنجش TSH،TH با در نظر گرفتن این موارد بررسی شوند و از این طریق از بررسی یا درمان غیر ضروری در موارد اثر  تداخل سایر عوامل  با  روش سنجش اجتناب شود. علاوه بر این اختلالات ژنتیکی نادر یا ناهنجاریهای محور هیپوتالاموس، هیپوفیز، تیروئید( HPT) مانند مقاومت به هورمونهای تیروئیدی (RTH)، تیروتروپینما (TSHoma) نیز باید بررسی شوند. در اینجا ما درمورد چالشهای  اصلی در اندازه گیری و تفسیر TFT ها بحث می کنیم و الگوریتم سازماندهی شده ای جهت بررسی و مدیریت بیماران با TFT های غیر طبیعی ارائه می دهیم.

ملاحظات عمومی به هنگام تفسیر آزمایش های عملکرد تیروئید sTFT

اطلاعات  صحیح در رابطه با  فیزیولوژی  محور هیپوتالاموس- هیپوفیز-تیروئید و فاکتورهای موثر بر عملکرد TH در سطح سلولی و بافتی به همراه  شناخت اختلالات مادرزادی و اکتسابی (که می توانند با تغییر در الگوهای TF همراه باشند) در تشخیص صحیح بیماران دارای TFT های غیر طبیعی حائز اهمیت می باشد.

در حالت کلی ، تستهای تیروئیدی به هنگامی مورد درخواست قرار می گیرند که اختلال عملکرد محور تیروئید غده هیپوفیز هیپوتالاموس مشهود باشد. نتایج اندازه گیری غلظت TH و TSH  هنگامی که درجات خفیفی از مشکوک بودن به احتمال وجود اختلال  محور HPT و سایر بیماریهای غیر تیروئیدی  وجود داشته باشد ممکن است سر در گم کننده باشد. بر این اساس به هنگام وجود  مقادیر غیر طبیعی TFT ها اولین گام بازرسی دوباره وضعیت بالینی  بیماران به منظور اتخاذ اقدامات مناسب است در حالیکه بسیاری از ازمایشگاههای تشخیصی،  رفرنس رنجی برای هورمونهای T3، T4 و TSH مشخص کرده اند، شواهدی نشان داده اند که این رفرنس رنجها در شرایطی  ممکن است  مناسب نباشند، به عنوان مثال رفرنس رنج TSH  در سرم تحت تاثیر نژاد، جذب ید، جنسیت، سن، میزان توده بدن، قرار می گیرد. همچنین حاملگی با تغییر در میزان TH و TSH همراه است.

هنگام درخواست و تفسیر پاسخ آزمایش   TSHتوصیه می‌شود:

(1همیشه آزمایش TSH   (هورمون محرک تیروئید) صبح گاه ودر شرایط ناشتا درخواست شود.

(2برای مانیتورینگ بیماری های تیروئید  همیشه بیمار در ساعت مشخصی ترجیحاً صبح‌گاه مراجعه نماید.

(3برای انجام آزمایش TSHو  سایرآزمایش های عملکرد تیروئید(TFT) بهتر است بیمار در شرایط پایدار جسمی و روحی به آزمایشگاه مراجعه نماید:

*استرس حاد و مزمن ، مسافرت‌های طولانی، جراحی، بستری کوتاه و یا طولانی مدت در بیمارستان، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، خستگی مزمن و مفرط، پیاده‌روی و ورزش سنگین، کوه‌پیمایی، گرسنگی طولانی و روزه‌داری ,دوره قاعدگی ، بارداری، مصرف داروهای خوراکی ضد بارداری، تزریق سرم, عفو نتهای حاد و مزمن، بی خوابی و شب بیداری و...

**وجود متغیرهای یاد شده، در بسیاری از موارد باعث تغییر میزان TSH  تا چندین برابر حد نرمال میشود. با رفع بسیاری از این متغیرها در صورت نبود شواهد بالینی بروجود بیماری های تیروئید پاسخ TSH به سرعت در محدوده نرمال قرار می گیرد. شدت و تاثیر این متغیرها در موارد پاسخ بینابینی Uperlimit TSH  بسیار چشمگیرتر می باشد.

(4مصرف دارو‌های آرام‌بخش، ضد افسردگی‌ها، استروئید‌ها ضد بارداری های خوراکی و ... در پاسخ آزمایش TSH تاثیر می گذارند.

(5 آزمایش TSH دارای نوسانات روزانه تا 35 درصد می‌باشد.

(6آزمایش TSH  دارای نوسانات فصلی است.

 (7برای انجام آزمایش های TFT و TSH بیمار به یک آزمایشگاه مراجعه نماید؛ تنوع روش‌های اندازه‌گیریTSH  و حساسیت و اختصاصی بودن متفاوت روش‌های آزمایشگاهی اغلب نتایج متفاوتی ازTSHرا به همراه دارد.

 (8چنانچه لازم است نتایج آزمایش TSH بین دو آزمایشگاه مقایسه شود بهترین پیشنهاد نمونه‌گیری در یک مکان و تقسیم سرم و ارسال بین دو آزمایشگاه که روش اندازه‌گیری TSHیکسان و مطمئنی دارند می‌باشد.

(9 آزمایش TSH یک بیمار به دلیل متغیر‌های پیش آزمونی و شرایط پیچیده فیزیولوژیک یک فرد در 65 درصد موارد قابل مقایسه با نتایج انجام آزمایش TSH  حتی در روز بعد نمی‌باشد.

(10چنانچه نتایج TSH با علایم بالینی بیمار تطابق ندارد بهترین توصیه آزمایشگاهی، درخواست تکرار آزمایش روی همان نمونه در آزمایشگاه اول  یا ارسال همان نمونه موجود در آزمایشگاه به آزمایشگاه دوم مورد اعتماد می‌باشد.